تعریف شاخص بورس

کل هم وزن

شاخص بورس چیست؟

احتمالا شما هم تاکنون بارها شنیدید که می‌گویند: امروز شاخص بورس با 200 واحد رشد به 70000 واحد رسید.
یا شاید زیاد شنیده باشید که رسانه‌ها از کاهش شاخص بورس خبر می‌دهند.

اما تا به حال این موضوع ذهن شما را درگیر کرده که شاخص بورس چرا انقدر افزایش یا کاهش پیدا می‌کند؟ این نوسانات بیانگر چیست؟ چرا افزایش و کاهش شاخص بورس اهمیت دارد و مردم پیگیر آن هستند؟
اگر شماهم این سوالات را در ذهن دارید ادامه این مقاله را مطالعه کنید چراکه به این سوالات پاسخ دادیم.

شاخص بورس چیست؟

شاخص، معیاری برای سنجیدن وضعیت عمومی بازار است.
در بورس هم شاخص‌ها معیارهای مهمی هستند که با بررسی آن‌ها می‌توان وضعیت فعلی و گذشته بازار بورس را ارزیابی کرد و حتی می‌توان احتمالات را در روند آینده بورس نیز پیش‌بینی کرد.

بر این اساس با توجه به نقش بسیار مهمی که شاخص بورس در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذارن ایفا می‌کند، نوسانات این شاخص برای سرمایه‌گذاران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

اما از سوی دیگر باید به این موضوع توجه داشت که شاخص‌ها به تنهایی معیار مناسبی برای خرید و فروش سهام به حساب نمی‌آیند و نباید به مثبت یا منفی بودن شاخص کل بورس به این نتیجه رسید که زمان مناسبی برای خرید و فروش سهام است.

روش اندازه‌گیری هر شاخص منحصر به همان شاخص است و نمی‌توان رقم یک شاخص را با شاخص دیگر مقایسه کرد و برای مقایسه دو شاخص متفاوت، بهتر است درصد تغییرات شاخص‌ها با توجه به تعریف شاخص بورس روز یا ماه قبلی محاسبه کرد.

از شاخص‌های بورس اوراق بهادار می‌توان برای سنجش عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کرد.

انواع شاخص‌های بورس کدامند؟

شاخص‌ها با توجه به مولفه‌هایی که اندازه‌گیری می‌کنند، نام‌گذاری می‌شوند که در ادامه این مطلب انواع مختلف شاخص و مولفه‌های تاثیرگذار بر آن‌ها را توضیح خواهیم داد.

شاخص کل قیمت (TEPIX)

این شاخص که به اختصار به آن شاخص کل هم می‌گویند نشان دهنده‌ی تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است.
شاخص کل میانگین افزایش و یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند.

این شاخص میزان سود نقدی پرداختی به سهام‌داران را نشان می‌هد مثلا وقتی می‌گویند:
شاخص کل 30درصد رشد کرده یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی 30درصد نسبت به سال پایه افزایش پیدا کرده است.

شاخص کل تاثیرپذیر از تغییرات قیمتی و بازده نقدی پرداختی تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.
نکته مهم در بررسی بازدهی شاخص کل این است که افزایش شاخص کل بورس، نشان دهنده سودآوری تمام شرکت‌ها در بورس نیست چون شاخص، نشان دهنده میانگین بازدهی کل شرکت‌ها است.

یعنی ممکن است برخی از شرکت‌ها سهامشان زمانی که شاخص در حال نزول است، رشد خوبی کرده باشد و برعکس، شرکت‌ها با وجود اینکه شاخص افزایش داشته، کاهش قیمت زیادی را تجربه کرده باشند.

در بررسی شاخص کل باید به این موضوع توجه داشت که شرکت‌های بزرگتر، تاثیر بیشتری بر رشد یا افت شاخص کل بورس دارند.

شاخص کل هم‌وزن

همانطور که بالاتر اشاره کردیم سهم شرکت‌های بزرگ در شاخص کل بیشتر از شرکت‌های کوچک است پس اگر سهم چند شرکت بزرگ رشد کند اما سایر سهم‌ها رشدی نداشته باشند، ممکن است شاخص کل بالا نرود که این یک ضعف محسوب می‌شود.

اما شاخص دیگری به نام شاخص هم‌وزن وجود دارد که اندازه شرکت‌ها در محاسبه آن تاثیری ندارد و وزن تمام شرکت‌ها یکسان محاسبه می‌شود.

سرمایه‌گذاران بهتر است در کنار بررسی شاخص کل بورس، شاخص هم‌وزن را هم مورد بررسی قرار دهند چراکه این شاخص بهتر می‌تواند وضعیت بازار سرمایه را نشان دهد.

شاخص قیمت (وزنی/ ارزشی)

این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را نسبت به تاریخ مبدا نشان می‌دهد.
یعنی وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به طور میانگین سود نقدی کمتری را در مجمع‌های عادی تعریف شاخص بورس سالانه میان سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.

پس تفاوت شاخص کل با شاخص قیمت در این است که شاخص کل علاوه بر افزایش قیمت سهام، سود نقدی آن‌ها را در محاسبه لحاظ می‌کند.

در شاخص قیمت، معیار، ارزش قیمت‌ها است و شرکت‌های بزرگتر بیشتر شاخص را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

شاخص 50 شرکت برتر

اصولا هر 3ماه یکبار 50شرکت برتر در بورس معرفی می‌شوند که سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های موجود در بورس، قابلیت نقد شوندگی بیشتری را دارد.
همچنین میزان فعالیت شرکت‌ها در تعداد روزهایی که سهام‌شان مورد داد و ستد قرار می‌گیرد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و هرچه تعداد روزها بیشتر باشد برای آن شرکت مزیت محسوب می‌شود.

شاخص آزاد شناور

این شاخص، شاخص قیمت را بر مبنای تعداد سهام شناور در بازار نشان می‌دهد.

سهام شناور، بخشی از سهام شرکت است که به عموم تعلق می‌گیرد و خریدارانش عموما قصد مشارکت در تصمیمات شرکت را ندارد و تنها برای سرمایه‌گذاری اقدام به خرید سهام می‌کنند.

هدف از انتشار این شاخص، تحلیل رفتار بخشی از بازار است که نقدشوندگی بیشتری دارد.
این شاخص همانند شاخص کل محاسبه می‌شود ولی به جای وزن کل فقط از وزن سهام آزاد شناور شرکت‌ها استفاده می‌شود.

شاخص بازار اول و دوم

بورس اوراق بهادار دو بازار اول و دوم دارد و برای بررسی اینکه چه شرکت‌هایی در بازار اول جای می‌گیرند، بورس اوراق بهادار، شرکت‌ها را با توجه به میزان فعالیت و کارایی، میران نقدشوندگی، و میزان سرمایه مورد بررسی قرار می‌دهد.

بر اساس این تقسیم‌بندی شرکتی که شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند.

بازار اول بورس دارای دو تابلو اصلی و فرعی است که هرکدام شاخص مربوط به خود را دارند.

شاخص 30 شرکت بزرگ

این شاخص میانگین تغییرات قیمت سهام 30 شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد. 30 شرکتی که از نظر ارزش بازار نسبت به سایر شرکت‌ها برتری دارند.

با اینکه این شرکت‌های بورسی کمتر از 10 درصد کل شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند اما بیش از 70درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص دادند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی در شاخص کل داشته باشد.

این شاخص هر سه ما یکبار به روزرسانی می‌شود.

شاخص صنایع

این شاخص برای شرکت‌های صنعتی در نظر گرفته شده است و برای هرکدام از این صنایع، شاخص متفاوتی وجود دارد.

بورس اوراق بهادار شرکت‌های پذیرفته شده را در دو گروه مالی و گروه صنعت تقسیم‌بندی می‌کند که هرکدام از صنعت‌های عضو این دو گروه، شاخص‌های جداگانه‌ای دارند.

شاخص فرابورس

تعداد زیادی از شرکت‌ها شرایط ورود به بازار بورس را ندارند بنابراین سهام‌شان در بازار فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرد.

بازار فرابورس نسبت به بازار بورس ریسک بیشتری دارد چراکه ممکن است سود بالایی نداشته باشند.
شرکت‌های فرابورس نسبت به شرکت‌های بورسی معمولا از نظر سرمایه و سهام آزاد شناور جایگاه خوبی ندارند.

در پایان…

در این بخش اطلاعاتی در خصوص شاخص‌ها به شما دوستان معرفی کردیم اما در نظر داشته باشید اگر از اطلاعات کافی برخوردار نیستید تنها به این اطلاعات اکتفا نکنید و حتما از مشاور کمک بگیرید تا با توجه به سرمایه‌ای که دارید و هدفی که در نظر دارید بهترین راهنمایی‌ها را برای پول خود به دست آورید.

اگر هنوز اپلیکیشن خودتان را آپدیت نکرده اید از دو لینک زیر نسخه های جدید را از گوگل پلی و بازار دریافت کنید و از دو امکان جذاب و جدیدمون استفاده کنید 🙂

شاخص بورس و فرابورس چیست؟ (آشنایی با انواع شاخص در بورس)

در این مطلب راجع به مفاهیم کلی بازار سرمایه یا همان بورس برای شما توضیحاتی ارائه خواهیم داد. در ابتدا با مفهوم شاخص، شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن آشنا خواهیم شد.

شاخص چیست؟

کلمه شاخص (Index) در ترجمه به معانی نماگر یا نشانگر می‌باشد و بیان ‌کننده مقداری است عددی که شما با استفاده از آن می‌توانید تغییرات به وجود آمده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی مشخص مشاهده کنید. به طور کلی با بررسی شاخص می‌توانید شرایط و تغییرات متغیرهای موجود در بازار را مورد بررسی قرار دهید و مشاهده نمایید. همچنین با استفاده از گذشته قیمتی شاخص ها می‌توانید پیش‌بینی خود را از آینده داشته باشید.

شاخص بورس:

شاخص بورس مقادیر دنبال کننده قیمتی است که نشان دهنده شرایط کلی روند بازار از لحاظ رشد و افت می‌باشد. در بازار سرمایه تنها یک شاخص وجود ندارد، بلکه چندین شاخص مختلف وجود دارد و هر کدام از آن‌ها وضعیت بازار را از جنبه‌هایی خاص مورد بررسی قرار می‌دهند. برای تحلیل هر شاخص باید پارامترهای تشکیل دهنده هر شاخص را مورد بررسی قرار دهیم و کاربرد تعریف شاخص بورس آن‌ها را فراگیریم. به طور کلی شاخص‌ها معیارهای بسیار مهمی هستند که با تحلیل کردن آن‌ها می‌توانیم گذشته آن را بازبینی و آینده آن را پیش‌بینی کنیم.

انواع شاخص در بورس یا بازار سرمایه:

در بازار سرمایه شاخص های مختلفی وجود دارند که فعالان بازار می‌توانند برای معاملات خود از آن‌ها بهره ببرند. شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن مهم‌ترین آن‌ها هستند که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. شاخص های دیگری نیز وجود دارند از قبیل شاخص قیمت، شاخص آزاد شناور، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و… که هر کدام استفاده های خود را برای معامله گران خواهند داشت.

1. شاخص کل:

شاخص کل شاخصی است که همیشه در مورد آن در رسانه‌ها به عنوان شاخص بورس تهران یاد می‌شود. شاخص کل در بین فعالین بازار بورس و سرمایه‌گذاری یکی از پرکاربردترین شاخص‌ها می‌باشد. این شاخص نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است. به عبارت ‌دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

2. شاخص کل هم‌وزن:

شاخص هم‌وزن بر مبنای درخواست فعالان بازار مبنی بر واقعی نبودن شاخص کل طراحی و محاسبه شد. در این شاخص کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند. در واقع ۵ درصد نوسان مثبت شرکتی کوچک، به اندازه ۵ درصد نوسان مثبت بزرگ ترین شرکت بورس در این شاخص تأثیرگذار است.

3. شاخص قیمت:

شاخص قیمت یکی از اصلی‌ترین شاخص های بازار سرمایه است و تفاوت شاخص قیمت با شاخص کل در این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد. درصورتیکه در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌گردد. این شاخص نمایانگر روند کلی قیمت سهام همه شرکت های پذیرفته ‌شده در بورس اوراق بهادار است. در شاخص قیمت به ‌مانند شاخص کل وزن شرکت ها نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و مبنای محاسبه این شاخص نیز است.

4. شاخص سهام آزاد شناور:

به مقدار سهام موجود در شرکت های بورسی که در اختیار سهام‌داران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار معامله می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مانند شاخص کل است. امّا تفاوت آن در این است که در وزن ‌دهی شرکت های موجود در سبد شاخص، به جای استفاده از کل سهام منتشر شده، فقط از سهام شناور آزاد شرکت ها استفاده می‌شود و هدف اصلی استفاده از آن در محاسبه شاخص ‌ها، پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند.

مبنای محاسبه شاخص بازار اول و دوم نیز مانند شاخص کل بورس می‌باشد، با این تفاوت که فقط مقادیر سنجش آن معاملات و حجم آن در این بازارها محاسبه و مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد.

تفاوت بورس و فرابورس:

فرابورس مانند بازار بورس اوراق بهادار، بازاری برای معامله اوراق بهادار است، با این تفاوت که نسبت به بورس دارای شرایط راحت‌تری برای پذیرش شرکت‌ها می‌باشد و انواع مختلفی از اوراق بهادار در این بازار قابل معامله می‌باشند البته با روش‌های مختلف.

از نظر مقررات معاملاتی نیز تفاوت‌هایی بین فرابورس و بورس وجود دارد. از جمله دامنه نوسان که برخلاف بورس که 5 درصد می‌باشد، در فرابورس این دامنه تا 3 درصد در منفی و مثبت می‌تواند نوسان داشته باشد.

مهم‌ترین وظیفه فرابورس در ایران، هدایت سرمایه های شرکت‌هایی است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند و یا اینکه مایل هستند با سرعت بیشتری وارد بازار سرمایه شوند، بنابراین قوانین و شرایط پذیرش شرکت‌ها و به شکلی است که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند. به بازار فرابورس ایران OTC نیز گفته می‌شود که مخفف عبارت (Over The Counter) می‌باشد.

فرابورس دارای پنج بازار (بازار اول، بازار دوم، بازار سوم «عرضه»، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه) است. پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد. بازار سوم جهت عرضه یکجا و پذیره نویسی اوراق بهادار و بازار پایه جهت درج و نقل و انتقال سهام شرکت‌هایی است که بر اساس الزام بند ب ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و امکان پذیرش در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند. البته بازار پایه خود به سه دسته زرد نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود.

بازار مشتقه نیز که زیرمجموعه‌ای از بازار فرابورس ایران می‌باشد تعریف شاخص بورس شامل معاملات اختیار معاملات خرید و اختیار معاملات فروش می‌باشد.

انواع شاخص در بورس

یکی از ابزارهای تحلیلی در بورس شاخص نام دارد، شاخص نمودار یا نماگری برای نشان دادن تغییرات قیمت سهام شرکت های بورسی در یک زمان مشخص است؛ شاخص انواع مختلفی دارد که بر اساس متغییرهای آن دسته بندی می‌شود و هرکدام نشانگر متغییر خاصی هستند.

یک سرمایه گذار برای سرمایه گذاری یا تحقیق و تحلیل نیاز به بررسی قیمت یا بازدهی سهام یک شرکت یا حوزه مشخص دارد و برای دستیابی به این اطلاعات باید قیمت سهام شرکت مورد نظر را در زمان های مختلف بررسی کند، اما زمانی که این بررسی ابعاد بیشتری را در بر بگیرد، نیاز به یک نماگر یا نمودار مشخص دارد که وضعیت عمومی قیمت یا بازدهی در میان شرکتهای مورد بررسی را نشان خواهد داد. به نماگری که چنین اطلاعاتی را در اختیار فرد می گذارد شاخص می گویند. ، شاخص نوعی داده آماری است که به سرمایه گذار یا تحلیلگر اطلاعاتی از تغییرات انجام شده در متغییرهای مختلف در یک زمان معین را می دهد در واقع شاخص نوعی نمودار است که وضعیت متغییر ها را در یک زمان مشخص به صورت جامع نمایش می دهد. شاخص ها به ۵ دسته زیر تقسیم می شوند که هر کدام نشان دهنده تغییرات متغییر خاصی هستند:

شاخص کل قیمت تپیکس

شاخص بازده نقدی تپیکس

شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعالتر

همه چیز درباره شاخص کل قیمت تپیکس

شاخص کل قیمت که در بازار سرمایه tipex نامیده می شود نوعی داده اطلاعاتی است که بازدهی سطح قیمتی کل سهام موجود در بازار را نشان می دهد. درواقع شاخص شرایط عمومی شرکتهای مورد بررسی را نشان می دهد و معیاری برای سنجش وضعیت کلی بازار اوراق بهادار است. شاخص کل به دو دسته شاخص کل قیمت و شاخص کل هم وزن تقسیم می شود.

شاخص کل قیمت (tipex) یک عدد است و تغییرات آن را با واحد بیان می کنند. شاخص کل قیمت سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبداء نام دارد نشان می دهند یعنی یک سال معین را به عنوان سال پایه تعیین می کنند و تمامی ارقام شرکت‌ها در آن سال را به عنوان ارقام مبدا در سال پایه معفی می کنند و بعد از آن هرگونه تغییری در ارقام نسبت به سال و قیمت مبدا سنجید می شود. بر همین اساس سرمایه گذار یا تحلیل گر می تواند روند صعود و نزول کل بازار را در مدت زمان مشخصی مورد بررسی قرار دهد و این داده آماری قابلیت تفسیر پیدا می کند. در بازار سرمایه ایران سال مبدا در بورس اوراق بهادار سال ۱۳۶۹ تعیین شده است. در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمت‌ها در چگونگی تغییرات آن دارد. یعنی بر اساس بزرگی و کوچکی شرکت ها تغییرات شاخص قیمت کل تغییر می کند.

شاخص کل هم وزن بخشی از شاخص کل تیپکس است که در این شاخص همه شرکت ها در یک سطح قرار گرفته و بزرگی و کوچکی شرکت در چگونگی تغییرات آن نقشی ندارد و همه شرکت ها در یک سطح قرار میگیرند و بر اساس خرید و فروش ها انجام شده در طول روز شاخص کل هم وزن تغییر می کند.

تغییرات شاخص کل و هم وزن چه چیزهایی را نشان می دهند؟

تغییرات شاخص قییمت کل و هم وزن در کنار یکدیگر تفسیرهای مختلفی دارند به طور مثال زمانی که شاخص قیت کل مثبت است اما شاخص هم وزن منفی بیانگر این است که سهام بیشتر شرکت ها کاهش قیمت داشته است و تنها شرکت های شاخص ساز یا بزرگ هستند که معاملات مثبتی داشته و بر این اساس توانسته اند شاخص را مثبت نگه دارند. بالعکس آن هم امکان دارد یعنی شاخص قیمت کل منفی است اما شاخص هم وزن مثبت که این نشان می دهد که اکثر سهام شرکت ها با رشد قیمت همراه بوده اند اما شرکت های شاخص ساز به دلیل معملات منفی که داشته اند روی شاخص قیمت کل تاثیر گذاشته و آن را منفی کرده است.

شاخص قیمت و بازده نقدی (tidpix)

شاخص قیمت و بازده نقدی که در بازار سرمایه tidpix نامیده می شود یک داده آماری است که نماگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار است. تغییرات این شاخص نشانگر بازدة کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازدة نقدی پرداختی، متأثر میشود. این شاخص کلیۀ شرکتهای پذیرفته شده در بورس را دربردارد و شیوة وزندهی و محاسبۀ آن همانند شاخص کل قیمت (TEPIX (است و تنها تفاوت میان آن دو در شیوة تعدیل آنها است. در این شاخص سود به دو روش به سرمایه گذار داده می شود. یکی از روش ها سود تقسیمی سالیانه است که در مجامع شرکت ها تقسیم خواهد شد و دیگر سودی است که از افزایش قیمت سهام سرمایه گذار کسب سود می کند.

شاخص بازده نقدی بخشی از شاخص بازده است که تنها متغییر آن سود تقسیم شده در مجامع است.شاخص بازده نقدی بازدهی شرکت سودهای پرداختی توسط شرکت‌های بورسی را محاسبه می کند.

شاخص صنعت و مالی

شاخص کل از شرکت های مختلف در صنایع مختلف تشکیل شده است، در سال ۱۳۸۴ شرکت های پذیرفته شده در بورس بر اساس صنایعی که در آن فعال هستند طبقه بندی شده و به ۳۶ صنعت تقسیم شدند. شرکت های پذیرفته شده در بورس به دو دسته صنعتی و مالی تقسیم بندی شدند و برای هر کدام از این دسته ها یک شاخص تعریف شد که این شاخص نمایانگر شاخص قیمت سهام شرکت های آن حوزه است.

شاخص صنعت شامل شاخص قیمت سهام کلیۀ شرکتهای بورس به جز واسطه گری های مالی است که در محاسبه و تعدیل از نحوه محاسبه و قوانین شاخص کل قیمت الگو برداری می کنند.

شاخص مالی در برگیرنده شاخص قیمت سهام شرکتهای واسطه گری های مالی است که نوع محاسبه متغییرهای آن بر اساس محاسبه شاخص قیت کل انجام می شود.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

شاخص ۵۰ شرکت فعال نمایان گر تغییرات قیمت سهام ۵۰ شرکت برتر بورس در مدت زمان مشخص است و لیست ۵۰ شرکت فعال در بورس هر ۳ ماه یکبار توسط سازمان بورس اوراق بهادار منتشر می شود. شاخص ۵۰ شرکت برتر در واقع نشان دهنده تغییرات میانگین وزنی ۵۰ شرکت است

شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص بورس

کلمه شاخص به معنای نماگر یا نشانگر و در حالت کلی عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد‌ شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد. سهامداران با استفاده از شاخص‌ها (Index) به اطلاعات عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های بورسی دست پیدا می‌کنند. در این مقاله، مهمترین شاخص های بورسی را به شما معرفی خواهیم کرد.

در ادامه عناوین زیر را بررسی می‌کنیم:

شاخص بورس چیست؟

یکی از معیارهای سنجش رکود یا رونق بازار، شاخص های بورس هستند. به ‌بیان ‌دیگر، فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تعریف شاخص بورس تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند. به ‌صورت کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

در بازار بورس و اوراق بهادار تهران انواع شاخص‌هایی نظیر شاخص کل قیمت، شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوی اصلی و فرعی، شاخص بازده نقدی، شاخص بازده نقدی و قیمت، شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از شاخص‌ها با توجه به پارامتر مورد بررسی به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم می‌شود و معنای و مفهومی را دربر دارند که بر اساس متغییر‌های مورد نظر قابل تفکیک هستند؛ به عنوان نمونه شاخص کل تمامی شرکت‌های بورس را در برمی‌گیرد. شاخص صنعت شرکت‌های تولیدی و شاخص مالی شرکت‌های گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود.

به همین ترتیب، صنایع مختلف نیز هر یک شاخص‌های خود را دارند؛ شاخص استخراج کانی‌های فلزی، شاخص ساخت منسوجات و شاخص سیمان، آهک و گچ مثال‌هایی از این دست هستند که هر یک سطح عمومی قیمت شرکت‌های فعال در آن صنعت را نشان می‌دهند.

انواع شاخص های بورس

در ادامه انواع شاخص های بورس را با هم بررسی می‌کنیم.

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار که به اختصار آن را شاخص کل می‌گویند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد. به ‌عنوان مثال وقتی گفته می‌شود شاخص کل ۳۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان ۳۰ درصد نسبت به سال پایه، افزایش پیدا کرده است. در نظر داشته باشید که شاخص کل به صورت لحظه‌ای در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس به نشانی www.tsetmc.com قابل بررسی و مشاهده است.

فرمول محاسبه شاخص کل قیمت به این شکل است:

• P_itقیمت شرکت iام در زمان t
• Q_itتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
• D_tعدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر است با Q_ioP_io∑
• P_io قیمت شرکت iام در زمان مبدأ
• Q_io تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان مبدأ
• n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

ساده شده فرمول بالا را می‌توانیم این‌گونه بیان کنیم:

ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت مورد نظر است. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید.

بنابراین چنانچه پیشتر گفته شد شاخص کل قیمت بازار بورس تهران، سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد و در صورتی‌که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شود. همان‌گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در شاخص مزبور است.

هم‌اکنون در بورس اوراق بهادار تهران شاخص کل قیمت در ۳ گروه کل بازار، تالار اصلی و تالار فرعی محاسبه می‌شود. ملاک محاسبه شاخص کل هر گروه، قیمت سهام شرکت‌های معامله شده در آن گروه است.

همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تاثیر نداشته باشد. گفتنی است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمی‌شود.

شاخص هم وزن

شاخص هم وزن از تاریخ ۵ اسفند ۹۳ توسط سایت مدیریت فناوری بورس در دسترس کاربران قرار گرفته است. این شاخص پس از درخواست فعالان بازار سرمایه مبنی بر واقعی نبودن شاخص کل طراحی و محاسبه شد. در این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر، در محاسبه شاخص کل سهیم هستند. در واقع ۵ درصد نوسان مثبت شرکتی کوچک، به اندازه ۵ درصد نوسان مثبت بزرگترین شرکت بورس در این شاخص تاثیرگذار است.

شائبه‌ای که همواره از دستوری شدن بازار و بهره‌برداری‌های خاص شاخص کل وجود دارد این است که معاملات هماهنگ شده بلوکی، در سهام‌های بزرگ که بیشترین تاثیر را در شاخص کل دارد، باعث می‌شوند تا کلیت بازار به ‌صورت تصنعی مثبت گزارش شود. در شاخص هم وزن این شائبه وجود ندارد.

شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX

شاخص قیمت و بازده نقدی یا شاخص درامد کل، همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به ‌عنوان شاخص کل بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص های‌ بورس است. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است.

• P_itقیمت شرکت iام در زمان t
• Q_itتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
• RD_t پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که مقدار آن در زمان مبداء برابر است.
• n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

شاخص بازده نقدی TEDIX

تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران را نشان می‌دهد. بنابراین وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به ‌طور میانگین سود نقدی کمتری را بین سهامداران‌شان تقسیم می‌کنند.

برای محاسبه شاخص TEDIX به عدد پایه شاخص کل قیمت و پایه شاخص قیمت و بازده نقدی نیاز داریم. فرمول ریاضی این شاخص به صورت زیر است:

شاخص صنعت و شاخص مالی

به صورت کلی تمامی شرکت‌های بورسی در دو بخش صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند.

شاخص صنعت(Industrial Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی است. این دو شاخص از فرمول و قواعد تعدیل شاخص کل قیمت پیروی می‌کند.

از طرفی همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد، بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ به عنوان نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکت‌های فعال در صنعت خودروسازی را نشان می‌دهد.

طبقه‌بندی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به روش ISIC صورت گرفته شود.

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

در مجموع سهام شرکت‌های بورسی توسط سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌شوند. معمولا سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکت‌های بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولا در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خرید و فروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

شاخص بازار اول و بازار دوم

در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی بر اساس مؤلفه‌هایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شوند و… دسته‌بندی‌ شده‌اند. بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکتی که شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص بورس وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ نیز میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد. معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت است. اندازه شرکت‌ها نیز با توجه به ارزش روز بازار سهم تعیین می‌شود. ارزش روز بازار سهام نیز از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشرشده شرکت به دست می‌آید. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، تغییرات قیمت سهام را نشان می‌دهد. اگر چه این شرکت‌های بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند، اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل بورس داشته باشد. این شاخص هر سه ماه یک‌ بار به‌ روزرسانی می‌شود. از جمله این سهام می‌توان به فولاد، فارس، فملی، اخابر و کگل اشاره کرد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

معمولا هر سه ماه یک‌ بار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند. سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارد. شاخص ۵۰ شرکت برتر، میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل ‌توجهی خرید و فروش می‌شوند و سهامداران به ‌راحتی می‌توانند سهام این شرکت‌های بورسی را خرید و فروش کنند

تفسیر شاخص های بورس

با توجه به اینکه شاخص، سطح عمومی قیمت‌ها یا بازدهی را نشان می‌دهد، کاهش یا افزایش آن لزوما بیانگر صعود یا نزول قیمت تمامی شرکت‌ها نیست؛ چون ممکن است بخشی از شرکت‌ها با افزایش قیمت همراه باشند اما نزول قیمت تعداد بیشتری از شرکت‌ها یــا شرکت‌هایی با حجم بیشتر، سطــح عمومی قیمت‌ها و در نتیجه میزان شاخص را کاهش دهد.

از طرفی شاخص‌ها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبدأ نام دارد نشان می‌دهند؛ به عبارت دیگر سطح شاخص‌ها نسبت به تاریخ مبدأ یا همان زمان آغاز محاسبه شاخص سنجیده می‌شود.

به طور معمول، میزان شاخص‌ها در تاریخ مبدأ ۱۰۰ در نظر گرفته می‌شود؛ به عنوان نمونه اگر عدد شاخص هشت سال پس از آغاز محاسبه یا همان تاریخ مبدأ برابر ۱۰۰۰ شود، این امر نشان می‌دهد که سطح عمومی قیمت سهام نسبت به تاریخ مبدأ ۱۰ برابر شده است.

به عنوان نمونه‌ای دیگر، اگر میزان مطلق شاخص کل قیمت ۱۲۰۰۰ اعلام شود، این عدد به‌تنهایی قابل تفسیر نخواهد بود اما اگر مشخص شود که مقدار شاخص در ماه گذشته ۱۰۰۰۰ و در تاریخ مبدأ ۱۰۰ بوده، فعالان بازار سرمایه درمی‌یابند که سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها از ماه گذشته ۲۰ درصد و از تاریخ مبدأ ۱۱۹۰۰ درصد افزایش‌یافته است.

کاربرد شاخص های بورس

معمولا یکی از معیارهای رکود و یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه از طریق شاخص‌ها مشخص می‌شود؛ به بیان دیگر فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند.

این موضوع نیز بسیار حائز اهمیت است که سهامداران می‌توانند از طریق شاخص‌ها، به مقایسه تغییرات یک پدیده در دو زمان متفاوت احاطه پیدا کنند؛ به صورت کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

شاخص های بورس دیگر کشورها

در بورس‌های سایر کشورها نیز شاخص‌هایی مورد توجه و بررسی فعالان بازار سرمایه قرار می‌گیرد که مهمترین آن‌ها در جدول زیر آمده است:

نام بازار	کشور	شاخص مهم
بورس نیویورک	امریکا	میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average) S&P500 (Standard and Poor’s index)
بورس نزدک	امریکا	نزدک مرکب (NASDAQ Composite) نزدک-۱۰۰ (NASDAQ-100)
بورس لندن	انگلستان	FTSE 100 FTSE 250
بورس Euronext (این بازار با همکاری بازار بورس آمستردام، بازار بورس بروکسل و بورس پاریس)	هلند	AEX BEL 20 CAC 40
بورس توکیو	ژاپن	شاخص نیکی
بورس هنگ‌کنگ	هنگ‌کنگ	Hang Seng Index
بورس شانگهای	چین	SSE Composite SSE 50

سخن آخر

برای سرمایه گذاری در بورس و یا هر بازاری، باید ابتدا وضعیت آن بازار را مورد ارزیابی قرار دهید. شاخص های بورس یکی از ابزارهایی هستند که وضعیت بازار سرمایه را طی دوره‌های قبل و جاری نشان می‌دهند و تحلیل و تفسر آن‌ها، می‌تواند کمک کند بازار را با دقت بیشتری رصد کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که افزایش شاخص کل، به معنی سودآوری تمام شرکت‌های بورسی نیست و همین‌طور بالعکس. علاوه بر عملکرد شاخص بورس و تفسیر صحیح آن، برای سرمایه‌گذاری یا خرید و فروش سهام، باید به مؤلفه‌های گوناگون دیگری نیز توجه کنید.

شاخص بورس چیست

شاخص های خیلی زیادی در بورس وجود دارد که در این مقاله به توضیح مهم ترین آن ها می پردازیم. به طور کلی شاخص نشان دهنده یک وضعیت میانگین از تغییرات قیمت شرکت ها است. شاخص بورس تنها یک شاخص نیست، بلکه برای هر وضعیتی یک شاخص تعریف کرده اند.

برای درک راحت تر موضوع یک مثال میزنم، تصور کنید یک ظرف آب دارید که هم زمان هم آب گرم و هم آب سرد وارد آن می شود. شما برای اینکه درجه آب را بتوانید تشخیص دهید از دما سنج استفاده می کنید. شاخص هم دقیقا مانند یک دما سنج است، که این دما سنج وضعیت شرکت های موجود در بورس را به شما می گوید.

انواع شاخص

شاخص کل ، شاخص کل هم وزن ، شاخص ۵۰ شرکت برتر ، شاخص ۳۰ شرکت بزرگ و ……. ما شاخص های خیلی زیادی داریم که در این مقاله نمی توانیم همه آنها را توضیح دهیم. در این مقاله به توضیح برخی از آن ها می پردازیم.

شاخص بورس

دلیل استفاده از این شاخص ها این است که تحلیلگران با استفاده از این داده ها بتواند بازار را به درستی تحلیل کنند همانطور که می دانید برای موفقیت در بازار بورس یکی از رکن های موفقیت، تحلیل است. یعنی شما باید بتوانید بازار و صنایع و سهام ها را به درستی تحلیل کنید و سپس اقدام به خرید کنید.

از این رو برای تحلیل بازار و سهام، ما از دو نوع تحلیل استفاده می کنیم؛ ۱. تحلیل بنیادی ۲. تحلیل تکنیکال . که تعریف شاخص بورس در یک مقاله آموزشی به طور کامل در مورد این دو علم تحلیل و تفاوت بین آنها صحبت کرده ام ” تحلیل بورس “. شاخص بورس هم یکی از پارامتر هایی است که توسط معامله گران و تحلیلگران باید تحلیل شود.

شاخص کل

از انواع شاخص بورس به تعریف اولین شاخص می پردازیم. شما تصور کنید از تمام شرکت های موجود در بورس به تعداد ۱ برگه سهام از هرکدام در پرتفوی بورسی خود داشته باشید. اگر شاخص کل، ۱ واحد بالا برود ارزش تمام سهم های شما هم یک واحد افزایش پیدا می کند. البته که این کار شدنی نیست ولی فقط این مثال را برای راحتی درک مطلب عنوان کردم. پس نتیجه این که، شاخص کل نشان دهنده وضعیت تمام شرکت ها در بورس است. اگر وضعیت شرکت ها مثبت باشد این شاخص مثبت است و برعکس.

شما تصور کنید کل بورس فقط ۴ شرکت باشد به این ترتیب ،یک شرکت ۱۰۰ میلیون برگه سهام دارد و منفی ۵٪ امروز، قیمت آن در بازار معامله می شود. ۲ شرکت دیگر هم دقیقا به همین شکل، یعنی هر کدام ۱۰۰ میلیون برگه سهام دارند و آنها هم منفی ۵٪ معامله شده اند. یک شرکت دیگر ۳۰۰ میلیون برگه سهم دارد و بزرگتر از بقیه شرکت هاست ولی امروز مثبت ۵٪ امروز معامله شده است. شاخص کل وضعیت این شرکت ها را اینگونه نمایش میدهد؛

شاخص بورس

به هرکدام به اندازه ای که بزرگ یا کوچک هستند وزن میدهد. ۳ شرکتی که منفی بوده اند هر کدام ۱۰۰ میلیون برگه سهم دارند و مجموع آنها ۳۰۰ میلیون برگه سهم است و شرکتی که مثبت است به تنهایی ۳۰۰ میلیون برگه سهم دارد پس همین یک شرکت باعث می شود در محاسبات شاخص کل، بقیه شرکت ها را خنثی کند و شاخص را بدون تغییر در تابلو معاملات نشان دهد. یعنی تاثیر یک شرکت در شاخص کل به اندازه بزرگی و کوچکی آن بستگی دارد، هر چقدر شرکت بزرگتر تاثیر آن بیشتر است.

شاخص کل هم وزن

دومین شاخص بورس که مهم هم هست شاخص کل هم وزن است. شاخص کل، یک مشکل دارد و آن هم این است که اگر شرکتی خیلی بزرگ باشد تاثیر بیشتری در شاخص کل میگذارد و میتواند باعث تحلیل اشتباه بازار بورس شود. فرض کنید چند شرکت بزرگ، قیمت آن ها در بورس منفی معامله می شود ولی بقیه شرکت ها مثبت هستند ولی چون آن شرکت های بزرگ منفی هستند باعث می شود شاخص منفی نمایش داده شود.

برای حل این مشکل از یک شاخص دیگر به اسم شاخص کل هم وزن استفاده می کنند. روش محاسبه آن به این شکل است که فرقی نمی کند شرکت بزرگ باشد یا کوچک، برای محاسبه وضعیت شرکت ها به همه یک وزن یکسان میدهد. همان مثال بالا را برای نحوه محاسبه شاخص کل هم وزن بزنیم.

کل هم وزن

فارق از اینکه این شرکت ها چقدر بزرگ یا کوچک هستند هر کدام یک وزن دارند. سه شرکت بالا منفی ۵٪ که مجموعا منفی ۱۵٪ می شود. یک شرکت هم هست که مثبت ۵٪ است. محاسبه آنها اینگونه است. < جمع جبری -۱۵ و +۵ می شود منفی ۱۰ >منفی ۱۰ را تقسیم بر تعداد شرکت ها می کنیم یعنی ۴ شرکت، جواب می شود منفی ۲/۵. یعنی شاخص کل هم وزن ۲/۵ واحد نزول داشته است. در صورتی که شاخص کل بدون تغییر مانده است.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

هر ۳ ماه یکبار، بورس شرکت ها را از لحاظ عملکرد بررسی می کند و از بین آن ها ۵۰ شرکت تعریف شاخص بورس برتر را انتخاب می کند. برای این منظور یک شاخص تعریف کرده اند به نام شاخص ۵۰ شرکت برتر که وضعیت این ۵۰ شرکت برتر در بورس را بتوان تحلیل کرد.

۵۰ شرکت برتر

یک نکته خیلی مهم که در تحلیل این شاخص وجود دارد این است که اگر این شاخص نزولی باشد اوضاع بورس در وضعیت خوبی قرار ندارد. این هم یکی از مهم ترین های شاخص بورس است که در تحلیل باید به آن توجه داشت.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

۸۰ درصد مسیر رشد شاخص کل را این ۳۰ شرکت بزرگ تعیین می کنند. این شاخص برای شرکت های خیلی بزرگی که در بورس وجود دارند به وجود آمده. مانند شرکت های بزرگ پتروشیمی، خودرو سازی ها ( ایران خودرو ، سایپا ) و …..

همانطور که در ابتدا گفتیم شاخص های خیلی بیشتری وجود دارد ولی در یک مقاله آموزشی نمی توانیم کل آن ها را برای شما عنوان کنیم. در دوره سرمایه گذار بورس – ۱ به طور کامل این شاخص ها را آموزش داده ایم که می توانید از این دوره استفاده کنید.

سرمایه گذار بورس

امیدورام این آموزش مورد توجه شما عزیزان قرار گرفته باشد.

و نظرات ارزشمند خود را در قسمت کامنت برای ما بگذارید.

حتما آموزش های دیگر ما را در زمینه “سرمایه گذاری” و “کسب و کار“ در سایت “رضا روشنایی“ مطالعه کنید.

همیشه پر سود و موفق باشد، یادتان باشد ثروتمند شدن عزت و افتخار است و برای ثروتمند شدن “آموزش“ اصل مهم و اول است.