آموزش بورس و بازار مشتقه
- برخورداری از معافیت مالیاتی
- سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار (اوراق قرضه)
- کاهش ریسک نقدینگی
- ارائه معیارهای جدید برای ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت
- سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت
- افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
- تعیین ارزش سهام شرکت
- سهولت در استفاده از تسهیلات بانکی و یا سایر ابزارهای تأمین مالی
- افزایش توان رقابتی و سهم از بازار
«آموزش» دروازه ورود به بازار مشتقه بورس کالای ایران
دوره آموزشی آشنایی با قراردادهای مشتقه بورس کالای ایران دهم و هفدهم دی ماه جاری به همت مرکز مالی ایران برگزار می شود که مدرس این دوره آموزشی در گفت و گو با کالاخبر به اهمیت موضوع آموزش و آشنایی فعالان بازار با قواعد بازارهای مالی پرداخته است.
به گزارش شمانیوز به نقل از کالاخبر، رحمان آراسته، کارشناس بازار سرمایه و مدرس دوره آموزشی آشنایی با قراردادهای مشتقه بورس کالا در خصوص اهمیت برگزاری دوره های آموزشی با مفاهیم و کارکردهای بازار سرمایه گفت: با توجه به اهمیت روز افزون بازار سرمایه در اقتصاد ما، نیاز به آشنایی عامه مردم و علاقه مندان با مفاهیم کلی و ابزارهای مالی بازار سرمایه احساس می شود که از این رو مرکز مالی ایران اقدام به برگزاری دوره های آموزشی در این زمینه کرده است.
آراسته به برگزاری دوره آشنایی با قراردادهای مشتقه بورس کالا اشاره کرد و افزود: با توجه به جذابیت و البته ریسک بالای قراردادهای آتی و آپشن، آموزش هر چه بیشتر فعالان بازارها با اصول و مفاهیم اصلی بازار قراردادهای مشتقه باید در دستورکار قرار گیرد تا افراد با دانش کافی وارد این معاملات شوند.
وی در خصوص کارکرد این قراردادها اظهار داشت: قراردادهای آتی در بورس کالای ایران با ویژگی دو طرفه بودن، نگرانی افت قیمت‌ها را برای سرمایه گذاران حذف کرده است؛ چرا که با خاصیت دو طرفه بودن بازار آتی، فعالان می‌توانند حتی از کاهش قیمت‌ها نیز منتفع شوند.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: از سوی دیگر با توجه به ماهیت تعهدی بازار و تحویل در آینده، این امکان برای سرمایه گذاران یا تولیدکنندگان فراهم است تا ریسک نوسانات قیمت را با قراردادهای آتی پوشش دهند. البته جذابیت های این بازار محدود به پوشش ریسک و دوطرفه بودن آن نیست بلکه وجود اهرم مالی در بازار آتی این فرصت را برای سرمایه گذاران فراهم می‌سازد تا با سرمایه ای اندک بتوانند سود بالایی کسب نمایند.
به گفته آراسته، آموزش بورس و بازار مشتقه البته ناگفته نماند که وجود اهرم مالی در بازار آتی همانند شمشیر دولبه است. به بیان دیگر در این بازار با سرمایه ای مشخص، ممکن است سود یا زیان بر معامله گران تحمیل گردد که این موضوع موجب پر ریسک بودن معاملات بازار آتی شده است و نیاز بیشتری به آموزش به علاقه مندان به این بازار احساس می شود.
این مدرس دوره آشنایی با قراردادهای آتی و اختیار معامله در بورس کالا ادامه داد: در سال جاری با متنوع شدن دارایی ها در قراردادهای آتی (ورود زیره سبز و پسته) استقبال از این بازار بیش از پیش شده است. به شکلی که در حال حاضر زعفران نگین، زعفران پوشال، پسته و زیره سبز در قراردادهای آتی و زعفران و سکه طلا در قراردادهای اختیار معامله در بورس کالای ایران، مورد معامله قرار می گیرند.
اهداف کلاس آشنایی با اصول قراردادهای مشتقه
براساس این گزارش، در دوره آشنایی با قراردادهای آتی و اختیار معامله که طی دو جلسه برگزار می شود، هدف آن است که دانش‌پذیران به صورت گام‌به‌گام با اصول و مفاهیم بازار مشتقه آشنا شده و پس از آشنایی با بازار بتوانند اقدام به خرید و فروش در بازار مشتقه نمایند. لذا سرفصل های زیر در این دوره به دانش‌پذیران آموزش داده می شود.
آشنایی با انواع بازار بورس درایران
در بازار بورس ایران ، کالاهای مختلفی مورد معامله قرار می‌گیرد و بر همین اساس بازار بورس به ۴ دسته کلی تقسیم می‌شود:
۱– بورس اوراق بهادار
۲- فرابورس
۳- بورس کالا
۴- بورس انرژی
البته در جهان بورس ارز هم یکی از انواع بورس است که در آن ارزهای خارجی خرید و فروش میشوند. اما در ایران، بورس ارز برای معامله و تبادل ارزهای خارجی وجود ندارد و خرید و فروش ارز به صورت دستی و در صرافی ها یا بازار آزاد انجام می‌شود.
بورس کالا:
بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از فروشندگان، کالای خود را عرضه و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان آن بازار، به خریداران ارائه می‌شود.
در این بازار معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. سهام شرکت بورس کالا نیز با نماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید و فروش است و درآمد آن حاصل از کارمزد معاملات کالایی تحت نظر این شرکت است.معاملات در این بازار بصورت نسیه،نقد و سلف برای انواع محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می شود و به بازار های فیزیکی،فرعی،مشتقه و مالی تقسیم می شود که هرکدام نیز بخش های متفاوتی دارند تا کالاهای پذیرفته شده در این بازار را در خود جای دهند.
سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریورماه سال۸۲ به‌عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس ازآن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریورماه سال ۸۳ شروع به فعالیت کرد. شرکت بورس کالای ایران نیز به‌موجب ماده ۵۸ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک شرکت جدید و کاملاً مستقل از سازمان‌های کارگزاران بورس فلزات و کالای کشاورزی، پس از پذیره‌نویسی در چهار گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد.
بدین ترتیب، هم‌اکنون بورس کالای ایران باتجربه‌ای بیش از ۱۰ سال، به دادوستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده‌های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه ازجمله قراردادهای آتی مشغول است.
انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارت‌اند از :
قرارداد نقدی:
قراردادی است که بر اساس آن، پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود.
قرارداد نسیه:
قراردادی است که بر اساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود.
قرارداد سلف:
قراردادی است که بر اساس آن، کالا باقیمت معین درزمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و بر اساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می شود.
قرارداد آتی:
قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الآن تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به‌صورت شرط ضمن عقد متعهد میشوند مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید باهم تسویه کنند.
قرارداد اختیار معامله:
قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن‌یک طرف، اختیار(حق) خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در هرکدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله میشوند.
قرارداد سلف استاندارد:
قراردادی است که بر اساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری‌شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد ۲ و ۳ دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به‌اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود.
گواهی سپرده کالایی:
بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تائید بورس صادر می‌گردد.
بورس انرژی:
به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حاملهای انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. منظور از حامل های انرژی نفت، گاز، برق و سایر حاملهای انرژی است.
دارایی‌های قابل معامله در این بازار هم شامل دارایی‌های فیزیکی و هم شامل دارایی‌های مالی از قبیل ابزارهای مشتقه مبتنی بر انرژی خواهد بود. بنابراین امکان معامله نفت، گاز، بنزین، نفت کوره، برق و نیز ابزارهای مشتقه مبتنی بر آنها (شامل اوراق سلف موازی) در این بازار وجود دارد. بورس انرژی با ۶ سال سن جوان ترین بازار بورس در ایران محسوب می شود.
با توجه به ویژگی‌های کشور و برخورداری از منابع غنی انرژی این بورس اهمیت زیادی دارد خصوصاً آنکه یکی از کارکردهای مهم این بازار موضوع صادرات و فروش انرژی به کشورهای همسایه است که بحث کشف قیمت در آن اهمیت زیادی دارد.
سود این بازار نیز حاصل از کارمزد معاملات بخش های انرژی است و سهام آن برای اشخاص حقوقی و حقیقی قابل خرید و فروش است.
بورس اوراق بهادار:
یکی از انواع بازار در ایران بورس اوراق بهادار تهران می باشد.در این بازار سهام شرکت ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، خرید وفروش میشوند و بیشتر سرمایه گذاران بازار، در این بخش از بازار فعال هستند. در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران تهیه شد. لایحه تشکیل آن در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد و در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد.
مزایای پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران :
- برخورداری از معافیت مالیاتی
- سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار (اوراق قرضه)
- کاهش ریسک نقدینگی
- ارائه معیارهای جدید برای ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت
- سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت
- افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
- تعیین ارزش سهام شرکت
- سهولت در استفاده از تسهیلات بانکی و یا سایر ابزارهای تأمین مالی
- افزایش توان رقابتی و سهم از بازار
فرابورس:
در ایران، فرابورس از پاییز سال ۱۳۸۸ وارد میدان شد. مهمترین وظیفه فرابورس، سازمان‌دهی شرکت‌هایی است که میخواهند وارد آموزش بورس و بازار مشتقه بازار سرمایه شوند، اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.
فرابورس ایران با هدف ایجاد بازاری کارآمد، منصفانه و شفاف، تمهیدات و بسترسازی لازم را در زمینه انتشار سریع و عادلانه اطلاعات با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار انجام آموزش بورس و بازار مشتقه داده تا صاحبان سرمایه با آگاهی و شناخت بیشتر در خصوص انواع اوراق بهادار، درجات ریسک و سایر شاخصه‌های مهم، به سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار پذیرفته‌شده در این بازار اقدام کنند.
سهام شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند به بازار بورس اوراق بهادار راه پیدا کنند، در فرابورس معامله میشوند. در واقع قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس ساده‌تر از بورس است.
در کشورهای دیگر بازار فرابورس برای خرید و فروش سهام شرکت‌هایی است که شفافیت کافی ندارند یا سودآوری آنها به مراتب کمتر از بازار بورس است.
“دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل‌وانتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران (شرکت سهامی عام)” مصوب ۱۳۸۸ فعالیت این رکن بازار سرمایه را در قالب چند بازار مجزا به نام‌های بازار اول، دوم، سوم، پایه، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و بازار مشتقه بیان کرده است. در حال حاضر این بازارها به لحاظ طی کردن فرایند پذیرش باهم متفاوت هستند و پذیرش سهام شرکت‌های سهامی عام صرفاً در بازارهای اول و دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد. متقاضی پذیرش در صورت دارا بودن شرایط پذیرش، باید تقاضای پذیرش خود را دریکی از این بازارها به فرابورس ارائه کند.
کارکرد بورس‌های اوراق بهادارو کالا و ارز:
بورس علاوه بر افزایش سرمایه سهامدارانی که در خرید سهام دقت لازم را دارند و از سرمایه گذاری خویش بهره مند می‌گردند مزایا و کارکردهای وسیع و اثر گذار زیادی دارد که در ذیل اشاره می‌گردد:
کنترل نقدینگی درجامعه، بازار بورس یک فرصت سرمایه گذاری مطلوب برای سرمایه گذاران با سرمایه‌های اندک ایجاد می‌کند و زمینه توزیع عادلانه ثروت را مهیا می‌کند.
انواع بازارهای مالی
بازارهای مالی یا Financial Markets زیر مجموعه‌ای از نظام اقتصادی هستند که در آنها وجوه، اعتبارات و سرمایه در قالب قوانین و مقررات مشخصی، از صاحبان پول و سرمایه به سمت متقاضیان جریان دارد. به بیان ساده‌تر به بازاری که در آن دارایی‌های مالی مانند سهام، سپرده‌های سرمایه‌گذاری، طرح‌های بازنشستگی، انواع بیمه نامه‌ها و اوراق بهادار معامله می‌شود، بازار مالی گفته می‌شود که نقش یک واسطه بین خریداران و فروشندگان را ایفا می‌کند.
در واقع این بازارها شرایطی را فراهم می‌کنند تا افراد بتوانند اوراق بهادار خود را به فروش برسانند و یا در ازای پرداخت پول، صاحب قسمتی از سهام یک شرکت شوند و تیم آسان‌بورس تصمیم دارد تا در راستای آموزش بورس به توضیح جامع مفهوم فوق بپردازد.
کاربرد بازارهای مالی
بازارهای مالی پویا، منافع بسیار زیادی را برای نظام‌های اقتصادی فراهم می‌کنند که مهمترین آنها عبارتند از:
- تجمیع منابع خرد و تخصیص آنها به سرمایه‌گذاران
- کمک به کشف قیمت منابع به صورت غیر دستوری
- تقویت نقدشوندگی در نظام‌های مالی
- ایجاد ارتباط مشخص بین ریسک و بازده
- هدایت نقدینگی به مسیری درست و جلوگیری از رشد بازارهای ناسالم
- بهبود شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی
- کمک به اعمال سیاست‌های پولی و مالی بانک مرکزی و دولت
انواع بازارهای مالی
بازارهای مالی بر اساس حق مالی، سررسید ابزار مورد معامله، ساختار سازمانی و زمان واگذاری در چهار دسته‌ی مختلف طبقه‌بندی میشوند:
بازارهای مالی بر اساس حق مالی
بازارهای مالی بر اساس حق مالی به دو دسته‌ی بازار بدهی و بازار سهام تقسیم میشوند:
بازار بدهی (Debt Market)
به بازاری که در آن ابزارهای بدهی مختلفی مانند اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه دولتی و اوراق مشارکت معامله می‌شود، بازار بدهی می‌گویند. این اوراق ممکن است متعلق به شرکت‌ها، دولت‌ها، بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر سازمان‌ها باشد.
بازار سهام (Stock Market)
به بازاری که در آن سهام از طریق بازارهای منسجم و قانون‌مند مانند بورس؛ توزیع و مبادله می‌شود، بازار سهام یا به اصطلاح بازار بورس گفته می‌شود. این بازار یکی از حساس‌ترین حوزه‌های اقتصاد است، زیرا به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که از طریق توزیع بخشی از مالیکت خود به سرمایه‌گذاران، سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند.
بازارهای مالی بر اساس سررسید ابزار مورد معامله
بازارها بر اساس سررسید ابزار مورد معامله به دو دسته‌ی بازار پول و سرمایه تقسیم میشوند:
بازار پول (Money Market)
به بازاری که در آن اوراق بهادار با سررسیدی کمتر از یک سال معامله میشوند و نرخ بهره متناسب با مدت زمان نگهداری اوراق تعیین می‌شود، بازار پول می‌گویند. سرعت نقدشوندگی بالا، ریسک عدم پرداخت پایین و کمتر بودن نرخ بهره نسبت به سایر بازارها، از جمله فاکتورهای مثبت در بازار پول می‌باشد.
بازار سرمایه (Capital Market)
به بازاری که خرید و فروش دارایی‌های مالی با سررسید بیش از یک سال یا بدون سررسید در آن انجام می‌شود، بازار سرمایه می‌گویند. بطور کلی این بازار فرایند هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را تسهیل می‌کند و خود به دو بازار اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:
- بازار اولیه: به بازاری که تشکیل سرمایه در آن اتفاق می‌افتد و اوراق بهادار برای اولین بار در آن عرضه و مبادله میشوند، بازار اولیه می‌گویند.
- بازار ثانویه: بازار ثانویه این امکان را فراهم می‌کند تا اوراقی که برای اولین بار در بازار اولیه عرضه شدند، دوباره قابلیت معامله داشته باشند و صاحبان این اوراق نگرانی از جهت خرید یا فروش آنها نداشته باشند.
بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانون‌مندی
بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانون‌مندی به چهار دسته‌ی بازارهای رسمی، بازارهای خارج از بورس، بازار سوم و بازار چهارم تقسیم میشوند:
بازارهای رسمی
بورس اوراق بهادار یکی از بازارهای رسمی سازمان‌یافته است که قوانین و شرایط سختگیرانه‌ای را برای پذیرش شرکت‌ها اعمال می‌کند؛ در واقع شرکت‌ها ابتدا از لحاظ میزان نقدینگی، شفافیت اطلاعات و ترازهای مالی مورد بررسی قرار می‌گیرند و سپس در این بازار پذیرفته میشوند.
بازار خارج از بورس
به بازاری که اوراق بهادار شرکت‌های پذیرفته نشده در بورس در آن معامله می‌شود، بازار خارج از بورس یا بازار مبتنی بر چانه‌زنی می‌گویند. این بازار دارای مکان فیزیکی جهت معامله نیست و شرایط آسان‌تری را برای پذیرش شرکت‌ها در نظر گرفته است.
بازار سوم
معمولاً سازمان‌ها و موسسات بزرگ سرمایه‌گذاری به دلیل حق کمیسیون و کارمزد کمتری که در بازار سوم وجود دارد، مشغول به فعالیت در این بازار هستند.
بازار چهارم
شرکت‌ها و سازمان‌هایی در این بازار فعال هستند که قصد انجام معاملات عمده و بلوکی را دارند. این شرکت‌ها برای اینکه در معاملات خود کارمزدی پرداخت نکنند، معمولاً به صورت مستقیم و بدون دخالت کارگزار وارد معامله میشوند.
بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری
بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری به دو دسته‌ی بازار آتی و بازار نقدی تقسیم میشوند:
بازار آتی (Future Market)
به بازاری که در آن اوراق مشتقه معامله می‌شود، بازار آتی یا بازار اوراق مشتقه نام دارد. اوراق مشتقه، قراردادی است که بر اساس آن صاحب اوراق موظف یا مختار است که در تاریخ مشخصی در آینده، یک دارایی را بخرد یا بفروشد.
بازار نقدی (Spot Market)
به بازاری که برای انجام فوری معاملات شامل خرید و فروش کالاها و اوراق بهادار تشکیل شده‌است، بازار نقدی می‌گویند. بازار نقدی در آموزش بورس و بازار مشتقه نقطه‌ی مقابل بازار آتی قرار دارد و از آنجا که معاملات این بازار در نقطه‌ای از زمان انجام می‌شود، به آن بازار نقطه‌ای نیز می‌گویند.
آموزش بازار آپشن | اختیار معامله
دوره آموزش بازار آپشن | آموزش قراردادهای اختیار معامله
کالج تی‌بورس | معامله‌گری به سبک جهانی
وجود ابزارهای مشتقه در هر بازاری همیشه برای معامله گران حرفه‌ای آن بازار از جذابیت بالایی برخوردار بوده است. یکی از آن ابزارهای مشتقه که قرار است با ما بیشتر آن را بشناسید، قراردادهای اختیار معامله یا اصطلاحاً آپشن است.
آپشن یا قراردادهای آموزش بورس و بازار مشتقه اختیار معامله یکی از ابزارهای مشتقه هر بازاری است که بر پایه‌یک دارایی پایه مانند سهام ایجادشده است. و درواقع ارزش آن از دارایی پایه تأثیر می‌گیرد. دلایل عمده‌ای وجود دارد که این بازار نوپا را در ایران برای معامله گران جذاب کرده است. یکی از آن دلایل این است که اگر دارایی پایه را سهم ایران‌خودرو در نظر بگیریم، در بازار اوراق بهادار شما فقط با رشد قیمت سهم ایران‌خودرو می‌توانید کسب سود کنید و عملاً ریزش آن برای شما کاملاً تهدید خواهد بود اما با شناخت معاملات آپشن می‌توانید از ریزش آن دارایی پایه نیز کسب سود کنید.
معرفی دوره آموزش بازار آپشن | مهندس بهروز باقری
آموزش صفر تا صد
6 جلسه آموزشی
24 ساعت آموزش
توضیحات دوره آموزش آپشن | آموزش قراردادهای اختیار معامله
وجود ابزارهای مشتقه در هر بازاری همیشه برای معامله گران حرفه‌ای آن بازار از جذابیت بالایی برخوردار بوده است. یکی از آن ابزارهای مشتقه که قرار است با ما بیشتر آن را بشناسید، قراردادهای اختیار معامله یا اصطلاحاً آپشن است.
آپشن یا قراردادهای اختیار معامله یکی از ابزارهای مشتقه هر بازاری است که بر پایه‌یک دارایی پایه مانند سهام ایجادشده است. و درواقع ارزش آن از دارایی پایه تأثیر می‌گیرد. دلایل عمده‌ای وجود دارد که این بازار نوپا را در ایران برای معامله گران جذاب کرده است. یکی از آن دلایل این است که اگر دارایی پایه را سهم ایران‌خودرو در نظر بگیریم، در بازار اوراق بهادار شما فقط با رشد قیمت سهم ایران‌خودرو می‌توانید کسب سود کنید و عملاً ریزش آن برای شما کاملاً تهدید خواهد بود اما با شناخت معاملات آپشن می‌توانید از ریزش آن دارایی پایه نیز کسب سود کنید.
ما همواره در کالج تی‌بورس به دنبال ساده‌سازی مطالب هستیم، در این دوره نیز با آموزش جامع قراردادهای اختیار معامله به شکلی ساده و کاربردی در تلاشیم تا امکان کسب سود از این بازار را برای شما فراهم کنیم. ضمناً تمام معامله گران فعال در بازار اوراق بهادار (سهام) می‌توانند در این بازار نیز فعالیت کنند.
از دیگر دلایل جذابیت این بازار این است که شما می‌توانید با استفاده از اهرم معاملاتی در قراردادهای خود ریسک را کنترل کنید، در کنار همه این دلایل پایین بودن هزینه‌های معاملاتی از دیگر نکات برجسته این بازار محسوب می‌شود.
آموزش بازار آپشن(اختیار خرید، اختیار فروش)
بخش اول: شناخت اصطلاحات و سازوکار انواع قرارداد آپشن
بخش دوم: تدوین استراتژی‌های معاملاتی
بخش سوم: مدیریت سرمایه و کنترل ریسک سبد
سرفصل‌های دوره آموزش آپشن | آموزش قراردادهای اختیار معامله
در کلاس های آموزش آپشن موارد زیر به شما آموزش داده خواهد شد تا بتوانید به راحتی معاملات خود را انجام دهید و از این بازار لذت ببرید.
ابزار مشتقه (Derivative Contract)
ابزار مشتقه (به انگلیسی Derivative Contract)، به قراردادی بین دو یا چند طرف گفته می‌شود که ارزش آن، به یک دارایی مالی توافق شده (دارایی پایه) وابسته است.
این قراردادها یا اوراق، ارزش مستقلی ندارند و ارزش آنها از عملکرد دارایی پایه مشتق می‌شود. به ابزار مشتقه، مشتقات مالی، مشتقات نیز گفته می‌شود.
به بیانی دیگر، ارزش این ابزار مالی، بر‌خاسته از دارایی پایه، شاخص یا نرخ مرجع است.
یک ابزار مشتقه، می‌تواند سهم مالی با‌ارزشی باشد که به یک دارایی اساسی یا گروهی از دارایی‌ها وابسته یا مشتق شده است. ارزش و قیمت آن را با توجه به نوسانات دارایی‌های پایه، تخمین می‌زنند. در نتیجه، سرمایه‌گذار می‌تواند با استفاده از حرکات کوچکی که در قیمت دارایی پایه شکل می‌گیرد، سود بازده مناسبی کسب کند.
دارایی پایه می‌تواند یک دارایی واقعی (محصولات کشاورزی، منابع انرژی، فلز و…) یا یک دارایی مالی (سهام، اوراق قرضه، وام، ارز و…) باشد.
مواردی که می‌توانند به عنوان دارایی پایه مورد استفاده قرار گیرند شامل: کالا، ارز‌ها، نرخ بهره، سهام، انرژی، وام‌ها، اعتبارات مشخص و… هستند که در بازارهای جهانی مربوطه دادوستد میشوند. در معاملاتی بر این پایه، اصل دارایی جا‌به‌جا نمی‌شود؛ بلکه تغییرات قیمت، ناشی از نوسانات قیمت دارایی پایه خواهد بود.
در قرارداد مشتقه، طرفین قرارداد می‌پذیرند که هر‌یک، کاری که توافق شده را در آینده و در زمان مشخص انجام دهند.
سرعت نقدشوندگی در این دست معاملات، بیشتر است و در عین حال، هزینه‌ی کمتری در بازار ایجاد می‌کند. ابزارهای مشتقه در انتقال ریسک بازار و کاهش هزینه‌های تأمین مالی مؤثر است و همین امر، باعث افزایش بازده دارایی می‌شود.
دلایل استفاده از ابزارهای مشتقه
در واقع، مشتقات به معنای توافق بین طرفین و مشروط بر خروج دارایی پایه در آینده‌ای مشخص است. برای استفاده از این ابزار مالی دلایل متعددی موجود است. با به کار گیری ابزار مشتقه، یک اهرم شکل می‌گیرد. به گونه‌ای که تفاوت کوچکی در روند قیمت یا ارزش دارایی پایه، می‌تواند تغییری قابل توجهی در ارزش اوراق مشتقه ایجاد کند.
در صورتی که ارزش اوراق مشتقه طبق انتظار افراد رشد کند، امکان دستیابی به سود را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. همان طور که گفته شد، با استفاده از ابزارهای مشتقه می‌توان خطر دارایی پایه را پوشش داده و کم کرد. از طرف دیگر، در موقعیت‌هایی که ارزش مشتقات به اتفاق یا شرایط خاصی وابسته باشد، اختیاراتی برای طرفین ایجاد می‌شود.
انواع ابزارهای مشتقه
بورسینس: برای دسته‌بندی بازارهای مشتقه به مواردی مانند ارتباط بین دارایی پایه و ابزار مشتقه، نوع دارایی پایه (ارزی، سرمایه و نرخ بهره) و شرایط بازاری که معامله در آن صورت می‌گیرد (بورس یا خارج از بورس) توجه می‌شود.
ابزارهای مشتقه را می‌توان با توجه به نوع دارایی پایه به دو دسته‌ی مالی (هر‌گونه ابزار مالی، ارز، شاخص، سهام، نرخ سود، اوراق بهره و…) و کالایی (کالا یا شاخصی بر حسب کالا) تقسیم کرد.
معمول‌ترین دسته‌بندی ابزارهای مشتقه شامل قراردادهای سواپ (Swap)، قراردادهای آتی (Future Contract)، قراردادهای اختیار معاملات (Options) و پیمان آتی (Forward Contract) است.
1. قراردادهای آموزش بورس و بازار مشتقه سوآپ (Swap):
یکی از انواع ابزار مشتقه، قرارداد سوآپ است. سوآپ در دنیای اقتصاد به معنای توافق طرفین برای معاوضه جریان نقدی در آینده است.
قراردادهای سوآپ از مجموعه‌ای از جریان‌های نقدی ایجاد می‌شود. در سوآپ، به جای یک پرداخت، مجموعه‌ای از پرداخت‌ها صورت می‌گیرد. سوآپ بر پایه‌ی ارزش خالص فعلی جریان‌های نقدی آتی با ارزش بازاری مشخصی است که در طول دوره‌ی قرارداد سوآپ قابل محاسبه است.
عواید حاصل از قرارداد سوآپ، به نوع بازار مالی مورد معامله بستگی دارد. به بیانی دیگر، سوآپ، حالت کلی پیمان‌های آتی است که در ادامه توضیح خواهیم داد. توجه داشته باشید که قراردادهای سوآپ زمان انقضا یا خاتمه دارند. اجزای یک قرارداد سوآپ:
- پورتفوی یا سبد خرید سهام
- فروشنده‌ی سوآپ یا خریدار حمایت
- خریدار سوآپ یا فروشنده‌ی حمایت یا سرمایه‌گذار
- شخص مرجع
- صرف سوآپ
2. قراردادهای آتی (Future Contract):
به قرار‌داد‌هایی که فروشنده موظف است در زمان مشخصی مقدار معینی از کالای توافق شده را به همان قیمتی که در هنگام عقد قرارداد ذکر کرده، بفروشد. طرف دیگر معامله نیز موظف به خریداری کالای توافق شده در زمان مشخص و به همان قیمت خواهد بود.
به بیانی دیگر، توافق‌نامه‌ای که خرید و فروش یک دارایی را در آینده (تاریخ مشخص) و با قیمت مقرر شده تضمین می‌کند، قرارداد آتی خوانده می‌شود. قراردادهای آتی نیز مانند قراردادهای مشتقه، بر حسب نوع دارایی پایه به دو گروه مالی و کالا تقسیم میشوند.
3. قراردادهای اختیار معامله (Options):
قراردادهای اختیار معامله به قراردادهای دو‌طرفه‌ای گفته می‌شود که طی آن، خریدار قرارداد، حق دارد که مقدار مشخصی از دارایی ذکر شده در قرارداد را با نرخی مشخص در زمانی معین بخرد یا به فروش بگذارد. این قرارداد نیز در آینده عملی می‌شود. یعنی خریدار و فروشنده، توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند.
با این قرارداد، خریدار اختیار (نه الزام، اجبار یا تعهد) پیدا می‌کند که در برابر پرداخت معینی، حق خرید یا فروش دارایی مشخص شده در قرارداد را در زمان تعیین شده و با قیمت مذکور داشته باشد.
4. قراردادهای پیمان آتی (Forward Contract):
در اصل، هر معامله‌ای که تعهد طرفین قرارداد برای خرید یا فروش یک دارایی در آینده را به ارمغان آورد، قرارداد آتی خوانده می‌شود. در این قرارداد خریدار و فروشنده ملزم به خرید یا فروش دارایی مشخص، در زمانی معین در آینده و با قیمتی توافقی هستند. به قیمتی که طرفین در معامله بر سر آن توافق می‌کنند، قیمت تحویل گفته می‌شود.
مزایای مشتقات
استفاده از ابزارهای مشتقه مزایای بسیاری در اقتصاد جهانی دارد.
با به کارگیری ابزارهای مشتقه می‌توان اثر رکود‌های اقتصادی را کاهش داد.
همچنین این ابزار‌ها، ریسک در خرید و فروش را کم می‌کنند. در نتیجه، برخی سود کسب کرده و برخی متحمل زیان میشوند. به این صورت، در نظام افتصادی تعادل بر‌قرار می‌شود. خرید و فروش ابزارهای مشتقه، در بازارهای مالی، بسیار مرسوم است و بسیاری از نهاد‌ها از این طریق سود قابل توجهی کسب کرده‌اند.
این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.اصطلاحات دیگر را ببینید.
قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:
