قرار داد مابه التفاوت
ضریب بیمه در انواع قرارداد ها
مقدمه: مطالب مندرج در این سند منتج از بخشنامه های سازمان تأمین اجتماعی میباشد و صرفاً به بندهایی از بخشنامه ها اشاره گردیده است که توجه به آنها در انعقاد قرارداد های پیمانکاری/مشاور حائز اهمیت فراوان میباشد. توصیه میشود برای آگاهی از کلیه جوانب امر اصل بخشنامه و اصلاحیه های مریوطه مطالعه گردد.(ClaimsLaws.ir)
۱- ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی :
در مواردی که انجام کار به طور مقاطعه به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار می شود کارفرما باید در قراردادی که منعقد می کند مقاطعه کار را متعهد نماید که کارکنان خود و همچنین کارکنان مقاطعه کاران فرعی را نزد سازمان تامین اجتماعی بیمه نماید و کل حق بیمه را به ترتیب مقرر در ماده ۲۸ قانون تامین اجتماعی بپردازد. پرداخت پنج درصد بهای کل کار مقاطعه از طرف کارفرما موکول به ارایه مفاصا حساب از طرف سازمان خواهد بود در مورد پیمانکارانی که صورت مزد و حق بیمه کارکنان خود را در موعد مقرر به سازمان تامین اجتماعی تسلیم نمایند، معادل حق بیمه پرداختی بنا به در خواست سازمان از مبلغ مذکور آزاد خواهد شد. هر گاه کارفرما آخرین قسط مقاطعه کار را بدون مطالبه مفاصا حساب سازمان بپردازد، مسئول پرداخت حق بیمه مقرر و خسارات مربوطه خواهد بود و حق دارد وجوهی را که از این بابت به سازمان پرداخت می نماید از مقاطعه کار مطالبه و وصول نماید. کلیه وزارتخانه ها وموسسات وشرکت های دولتی، همچنین شهرداریها و اطاق اصناف و موسسات دولتی و غیر دولتی وموسسات خیریه و عام المنفعه مشمول این ماده می باشند.
قرار داد های مشمول ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی از قرار داد مابه التفاوت نظر نحوه احتساب حق بیمه به سه دسته تقسیم می گردند:
بخش اول : قرار دادهای مشمول ضوابط طرحهای عمرانی
بخش دوم : قراردادهای غیر عمرانی
بخش سوم: موارد خاص قراردادهای غیر عمرانی
بخش اول : قرار دادهای مشمول ضوابط طرحهای عمرانی
الف : شرایط لازم ضوابط طرحهای عمرانی
طبق مصوبات ۱۲۹ و ۱۴۳ شورایعالی سازمان تامین اجتماعی قراردادهایی مشمول ضوابط طرحهای عمرانی تلقی می شوند که دو شرط زیر را تواماً دارا باشند:
۱- قرارداد براساس فهرست بهاء پایه سازمان مدیریت وبرنامه ریزی (قرارداد های پیمانکاری) یا ضوابط تیپ سازمان مذکور (قرار دادهای مشاوره ای) منعقد شده باشد.
۲- تمام یا قسمتی از بودجه عملیات از محل اعتبارات عمرانی دولت (اعتبارات عمرانی ملی،منطقه ای، استانی) تامین شده باشد.
ب: ماخذ حق بیمه پیمانهای طرحهای عمرانی
ماخذ حق بیمه کلیه قرارداد های واجد شرایط ضوابط طرحهای عمرانی براساس مصوبات ۱۲۹ و ۱۴۳ شورایعالی تامین اجتماعی از تاریخ ۱۶/۴/۶۳ به بعد به شرح ذیل می باشد :
۱- قرار دادهای مشاوره ای (طرحهای عمرانی)
حق بیمه قرار دادهای مشاوره ای مقطوعا ۱۴ درصد ناخالص کارکرد به اضافه ۶/۱ درصد بعنوان حق بیمه بیکاری جمعا به میزان ۶/۱۵ درصد ناخالص کارکرد می باشد (۶/۳ درصد سهم مهندس مشاور و ۱۲ درصد سهم کارفرما)
۲- قرار دادهای پیمانکاری (اجرایی) (طرحهای عمرانی)
حق بیمه قرار دادهای اجرایی مقطوعا ۶ درصد ناخالص کارکرد به اضافه ۶ دهم درصد بعنوان بیمه بیکاری جمعا به میزان ۶/۶ درصد ناخالص کارکرد می باشد (۶/۱ درصد سهم پیمانکار و ۵ درصد سهم کارفرما)
طبق مصوبه۴۴۰۹ مورخ ۱۸/۵/۶۶ شورایعالی تامین اجتماعی در صورتی که پیمانکاران مجری قرار دادهای مشمول طرحهای عمرانی بخشی از اجرای عملیات موضوع پیمان را طی قرارداد به پیمانکاران فرعی واگذار نمایند، چنانچه حق بیمه متعلق به قرار داد اصلی برمبنای ناخالص کل کارکرد قرار داد پرداخت شود در این صورت حق بیمه ای بابت قرار داد پیمانکار فرعی مطالبه و دریافت نخواهد شد.
بخش دوم : قراردادهای غیر عمرانی
کلیه بیمه قرار دادهای فاقد شرایط اشاره شده در بخش طرحهای عمرانی، قراردادهای غیر عمرانی تلقی می شود.
ماخذ و نحوه احتساب حق بیمه قرار دادهای غیر عمرانی با توجه به مصوبات شورایعالی تامین اجتماعی به شرح زیر می باشد:
به موجب مصوبات مورخ ۲۴/۱/۷۰ و ۷/۹/۷۳ شواریعالی تامین اجتماعی ماخذ واحدی همانند طرحهای عمرانی برای محاسبه قراردادهای غیر عمرانی در نظر گرفته شده است، که این امر تسهیلات زیادی را در جهت آگاه کردن پیمانکار و کارفرما از میزان حق بیمه قرارداد و همچنین تعیین و وصول حق بیمه وصدور مفاصا حساب پیمانکاران فراهم آورده است. به استناد مصوبه مورخ ۲۴/۱/۷۰ حق بیمه قراردادهای پیمانکاری و مهندسین مشاور از تاریخ مذکور به بعد منعقد شده و می شوند با توجه به تعهد طرفین و نحوه اجرای کار به ترتیب زیر محاسبه می شود:
۲-۱- حق بیمه قراردادهایی که در اجرای آنها تهیه مصالح مصرفی کلاً بعهده و هزینه پیمانکار می باشد و یا موضوع قرارداد ارائه خدمات بوده و نوع کارایجاب نماید که کلاً به صورت مکانیکی انجام گیرد به ماخذ ۷ درصد ناخالص کل کارکرد و اضافه یک نهم آن بعنوان حق بیمه بیکاری می باشد. (۷۸/۷ درصد)
۲-۲ – حق بیمه کلیه قراردادهای دستمزدی و خدماتی که به صورت غیرمکانیکی انجام می گیرد و یا تجهیزات و وسایل مکانیکی توسط کارفرما تهیه و به صورت رایگان در اختیار پیمانکار قرار داده می شود به ماخذ ۱۵ درصد نا خالص کارکرد به اضافه یک نهم آن بعنوان حق بیمه بیماری می باشد. (۶۷/۱۶ درصد)
۳-۲- در مواردی که تهیه قسمتی از مصالح به عهده و هزینه پیمانکار و قسمتی به عهده و هزینه واگذارنده کار می باشد، ارزش مصالح واگذاری به پیمانکار به ناخالص کل کارکرد افزوده می شود و سپس حق بیمه طبق قرار داد مابه التفاوت بند ۲-۱ محاسبه می شود.
۴-۲- قیمت تجهیزات وارده از خارج از کشور که پیمانکاران از طریق گشایش اعتبار خریداری می نمایند مشمول کسر حق بیمه نمی باشد، همچنین قیمت مصالح انحصاری، اختصاصی آسانسور و تاسیسات، ماشین آلات، آهن آلات در قراداد های سوله سازی که تهیه آن دراختیار واگذارندگان کار است، پارچه در قراردادهای دوخت ودوز، آسفالت در قراردادهای جاده سازی و آسفالت خیابانها و محوطه ها، موکت وکف پوش و کابینت در صورتی که توسط کارفرما تهیه و به صورت رایگان به پیمانکار تحویل شود بعنوان مصالح واگذاری تلقی نشده و قیمت آنها به کل کارکرد اضافه نمی شود.
۵-۲- در مواردی که موضوع قرارداد ارائه خدمات بوده و نوع کار ایجاب نماید قسمتی از عملیات به صورت مکانیکی ( با وسایل و ماشین آلات مکانیکی متعلق به پیمانکار) و قسمتی به صورت دستی انجام گیرد در این حالت حق بیمه بخش (درصد) مکانیکی به ماخذ ۷ در صد و حق بیمه بخش (درصد) دستی به ماخذ ۱۵ درصد به اضافه یک نهم بابت بیمه بیکاری محاسبه می شود.
۶-۲- در مواردی که وسایل و ابزار مکانیکی توسط واگذارنده کار تهیه و بدون دریافت کرایه (به صورت رایگان) در اختیار پیمانکار قرار می گیرد، در این حالت عملیات دستمزدی محسوب و حق بیمه آن کلا به ماخذ ۱۵ درصد به اضافه یک نهم بابت بیمه بیکاری محاسبه خواهد شد.
۷-۲- در مواردی که پیمانکار اصلی بخشی از عملیات پروژه را با انعقاد قرار داد به پیمانکاران فرعی واگذار نماید حق بیمه قرارداد های پیمانکاران فرعی نیز با توجه به تعهدات طرفین مندرج در پیمان طبق ضوابط محاسبه و وصول و در صورت ارائه مفاصا حساب پیمانکاران فرعی به هنگام احتساب حق بیمه پیمانکار اصلی معادل کارکرد پیمانکاران فرعی که مفاصا حساب داشته اند از کارکرد پیمانکار اصلی کسر می شود.
۸-۲- آن دسته از نهادها وسازمانها و وزارتخانه هایی که کارکنان آنها مشمول قانون حمایتی خاص غیر از تامین اجتماعی می باشند در صورتی که با انعقاد قرارداد با سایر موسسات، وزارتخانه ها و سازمانها اقدام به انجام کار به صورت پیمانکاری نمایند، چنانچه کار موضوع قرارداد توسط پرسنل رسمی آنها که مشمول قانون حمایتی خاص می باشند همچنین پرسنل روزمزد و قرار دادی انجام گیرد و لیست و حق بیمه کلیه پرسنل و روز مزد و غیر رسمی شاغل در اجرای پیمان را به سازمان تسلیم و پرداخت نمایند. چنانچه فاقد بدهی به سازمان باشند مفاصا حساب قرارداد آنها صادر خواهد شد. بدیهی است واگذارنده کار ملزم به رعایت ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی در مورد این گروه از پیمانکاران می باشد.
بخش سوم: حالت خاص قرار دادهای غیر عمرانی
الف- پیمانکارانی که دارای کارگاه تولیدی، صنعتی و فنی می باشند
به موجب مصوبه مورخ ۷/۹/۷۳ شورایعالی تامین اجتماعی نحوه احتساب حق بیمه پیمانکارانی که دارای کارگاه صنعتی، فنی و تولیدی در ارتباط با موضوع عملیات قرار دادهای منعقده می باشند و امور اجرایی پیمانها در کارگاه آنها انجام می گردد ویا به عبارت دیگر موضوع عملیات قرار داد منعقده به نوعی تولیدات کارگاههای آنها باشد به شرح ذیل خواهد بود :
۱- اشخاص حقوقی (دارای کارگاه تولیدی، صنعتی و فنی)
در صورتی که پیمانکار شخص حقوقی و دارای دفاتر و اسناد قانونی بوده و دفاتر آن مورد تایید سازمان باشد در این صورت با وصول حق بیمه طبق گزارش بازرسی از دفاتر قانونی مفاصا حساب قرارداد صادر می شود. شعب سازمان تامین اجتماعی موظفند انجام بازرسی از دفاتر قانونی این قبیل پیمانکاران را در اولویت قرار دهند.
۱-۱- چنانچه سازمان قادر نباشد سریعاً از دفاتر قانونی پیمانکار بازرسی نماید و پیمانکار جهت دریافت مفاصا حساب تعجیل داشته باشد در این صورت اگر پیمانکار طبق محتویات پرونده های مطالباتی کارگاهی و دفتر مرکزی فاقد هر گونه بدهی قطعی بوده و یا آن را پرداخت نماید و تعهد نامه مرکزی فاقد هرگونه بدهی قطعی بوده و یا آن را پرداخت نماید وتعهد نامه مبنی برداشتن دفاتر قانونی و ارائه آن به سازمان و پرداخت حق بیمه طبق دفاتر قانونی را که به امضاء مجاز و مهر شخص حقوقی ممهور شده به سازمان ارائه نماید صدور مفاصا حساب قرارداد بلامانع خواهد بود.
۲-۱ در مواردی که پیمانکار فاقد دفاتر قانونی بوده و یا دفاتر قانونی ارائه شده مورد تایید سازمان قرار نگیرد و یا دفاتر خود را در اختیار سازمان قرار ندهد در این صورت حق بیمه قرارداد طبق تصویب نامه مورخ ۲۴/۱/۷۰ محاسبه می شود. در این حالت چنانچه پیمانکار بابت کارکنان شاغل در کارگاه تولیدی، فنی و صنعتی خود در دوره اجرای قرارداد حق بیمه پرداخت نموده باشد از حق بیمه محاسبه شده بابت قرارداد کسر و مانده مطالبه وصول. سپس مفاصا حساب قرارداد صادر می شود.
۲- اشخاص حقیقی (دارای کارگاه تولیدی، صنعتی و فنی)
۱-۲- در صورتی که پیمانکار دارای کارگاه تولیدی، صنعتی و فنی ( کارگاههای دایر که دارای مجوز فعالیت از مراجع ذیربط می باشند) و در زمان اجرای قرارداد در شعبه سازمان دارای پرونده مطالباتی بوده و لیست کارگران شاغل در کارگاه را ارسال و یا توسط سازمان از کارگاه بازرسی به عمل آمده باشد در این صورت چنانچه کارگاه وی طبق محتویات پرونده مطالباتی فاقد هر گونه بدهی بوده و یا آن را پرداخت نماید مفاصا حساب قرارداد آنها صادر می شود.
۲-۲- در مواردی که پیمانکار فاقد پرونده مطالباتی در شعبه سازمان و یا فاقد بازرسی و ارسال لیست در دوره اجرای قرارداد باشد حق بیمه قراراد وی طبق مصوبه مورخ ۲۴/۱/۷۰ محاسبه و وصول و سپس مفاصا حساب صادر می شود.
توجه : کارگاههای که منحصرا برای انجام کار موضوع پیمان دایر می شود در زمره کارگاه تولیدی صنعتی و فنی محسوب نمی شود.
ب- قرار دادهای خرید و فروش
۱- قرار داد های خرید فروش اجناس، مواد و تجهیزات که نیاز به انجام کار اضافی نباشد و موضوع قرارداد منحصرا خرید یا فروش باشد مشمول کسر حق بیمه نخواهد بود.
۲- در مواردی که پیمانکار دارای کارگاه تولیدی، صنعتی و فنی (اعم از حقیقی و حقوقی) باشد و قرارداد ساخت یا فروش (ساخت در کارگاه وی انجام می شود) همراه با حمل و نصب به تفکیک توسط واگذارنده کار مشخص شود در این صورت در مورد قسمت ساخت طبق بند ((الف)) عمل شده و در مورد فروش حق بیمه¬ای تعلق نخواهد گرفت و در خصوص حمل ونصب طبق مصوبه مورخ ۲۴/۱/۷۰ حق بیمه محاسبه خواهد شد. ضمنا چنانچه واگذارندگان کار میزان کارکرد حمل ونصب را مشخص ننمایند، حق بیمه نسبت به کل کارکرد اعم از ساخت یا فروش و حمل و نصب کلا طبق مصوبه مذکور محاسبه و وصول خواهد شد.
ح- کسر حق بیمه توسط کارفرما از صورت وضعیتهای کارکرد پیمانکار و پرداخت آن به سازمان
۱- در مواردی که کارفرمایان (واگذارندگان کار) حق بیمه و بیمه بیکاری هر قرارداد غیر مشمول طرحهای عمرانی را با توجه به نوع عملیات قرارداد و تعهدات طرفین به ماخذ مندرج در تصویبنامه مورخ ۲۴/۱/۷۰ شورایعالی تامین اجتماعی که قبلا به آن اشاره شد (۱۵درصد یا ۷درصد) از هر صورت وضعیت پیمانکار یا صورتحساب مهندسین مشاور کسر و همزمان با پرداخت وجه صورت وضعیت پیمانکار طی چک در وجه سازمان تامین اجتماعی پرداخت نمایند در این صورت نیازی به کسر و نگهداری ۵% موضوع ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی از هر صورت وضعیت نبوده و کارفرما می بایست پرداخت صورت وضعیت یا صورتحساب قطعی یا نهایی وتسویه حساب با پیمانکار و مهندس مشاور را منوط به ارائه مفاصا حساب از سوی سازمان تامین اجتماعی نماید. بدیهی است واگذارندگان کارکه به ترتیب این بند عمل می نماید کما کان موظفند در خاتمه عملیات هر پیمان ضمن اعلام میزان ناخالص کارکرد پیمانکار و مهندس مشاور سایر اطلاعات مورد نیاز سازمان تامین اجتماعی را اعلام و ارسال نمایند.
۲- در مورد پیمانهایی که حق بیمه مربوط توسط واگذارنده کار از صورت وضعیت کارکرد یا صورتحساب پیمانکار و مهندس مشاور بماخذ تعیین شده کسر و همزمان به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می شود، پیمانکار در طول اجرای قرار داد فقط می بایست لیست کارکنان شاغل در قرار داد را که طبق مقررات تهیه می نماید بدون وجه در مهلت مقرر در ماده ۳۹ قانون تامین اجتماعی و قانون دریافت جرایم از کارفرمایان مصوب مورخ ۹/۵/۷۳ مجلس شورای اسلامی حداکثر تا پایان ماه بعد به سازمان تامین اجتماعی ارسال نماید.
۳- در مورد این گروه از پیمانکاران با توجه به اینکه حق بیمه مقرر از صورت وضعیت پیمانکار اصلی کسر وبه سازمان پرداخت می شود در صورت که دارای پیمانکار فرعی باشند صدور مفاصا حساب پیمانکاران فرعی آنها بدون محاسبه حق بیمه و مشروط براینکه حق بیمه کلیه صورت وضعیتهای پیمانکار اصلی تا تاریخ درخواست مفاصا حساب پیمانکار فرعی پرداخت شده باشد بلامانع خواهد بود.
۴- چنانچه با توجه به نوع عملیات قرارداد ماخذ (درصد) حق بیمه موضوع تصویبنامه مورخ ۲۴/۱/۷۰ به هنگام کسر و پرداخت حق بیمه از صورت وضعیتها یا صورتحساب پیمانکار یا مهندسین مشاور توسط واگذارندگان کار رعایت نشده و به جای کسر و پرداخت حق بیمه بماخذ ۱۵ درصد، ۷ درصد پرداخت شده باشد، همچنین در مواردی که ماخذ پرداخت حق بیمه رعایت شده لیکن حق بیمه مستند به لیستهای ارسالی پیمانکار بیش از حق بیمه براساس ماخذ موضوع تصوبینامه مذکور باشد در این صورت در پایان کار و به هنگام صدور مفاصا حساب قرار داد مابه التفاوت حق بیمه محاسبه و از پیمانکار مطالبه و وصول و سپس مفاصا حساب قرارداد صادر می شود.
مابه‌التفاوت افزایش حقوق بازنشستگان چهارشنبه پرداخت میشود
افزایش حقوق بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی از جمله مصوبات مهم هیئت دولت در هفته گذشته بود که بر اساس آن حقوق بازنشستگان در سه گروه افزایش یافت. طبق اعلام مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی قرار است مابه‌التفاوت افزایش حقوق ماه جاری از روز بیست‌وپنجم خردادماه واریز شود.
به گزارش ایمنا، شنبه گذشته، مصوبه هیئت وزیران درباره افزایش حداقل مستمری بازنشستگی، ازکارافتادگی و بازماندگان از سوی محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور برای اجرا ابلاغ شد.
بر اساس ابلاغیه مذکور، این افزایش حقوق از اول فروردین‌ماه امسال اعمال میشود و کمک‌هزینه عائله‌مندی و حق اولاد تمام مستمری‌بگیران واجد شرایط همانند بازنشستگان مدیریت خدمات کشوری افزایش می‌یابد.
افزایش حقوق بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی در هیئت دولت طی روزهای گذشته واکنش‌های متفاوتی را به همراه داشت و موجبات گلایه‌هایی از سوی «بازنشستگان غیرحداقلی‌بگیر» در نقاط مختلف کشور را فراهم کرد که مصوبه افزایش ۱۰ درصدی حقوق خود را در تناقض با قوانین می‌دانستند. در همین راستا رئیس‌جمهور در روز گذشته، به معاون اول خود دستور داد که درخواست‌های گروه‌هایی از بازنشستگان در خصوص میزان دریافتی آنان را بررسی کند. بهادری جهرمی، سخنگوی دولت در این باره در صفحه خود در توئیتر نوشته بود که «در پی درخواست‌های گروه‌هایی از بازنشستگان محترم در خصوص وضعیت دریافتی خود در سال جاری از رئیس‌جمهور، آیت‌الله رئیسی به معاون اول دستور داد موضوع را با حضور نمایندگان بازنشستگان و سازمان تأمین اجتماعی بررسی و پیشنهادات حمایتی خود را ارائه نمایند.»
جزئیات نحوه افزایش حقوق بازنشستگان در سه طبقه مختلف
تعیین حداقل حقوق مستمری‌بگیران و بازنشستگان تابعی از ماده ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی است که بر اساس آن شورای عالی کار هر ساله حداقل حقوق را تعیین میکند و سازمان تأمین اجتماعی مکلف است که همان را برای حداقلی‌بگیران اعمال کند.
برای سایر سطوح درآمدی نیز ماده ۹۶ قانون تأمین اجتماعی حاکم است که حقوق باید بر اساس "هزینه زندگی" تعیین شود.
در نیمه اول اردیبهشت‌ماه وزیر رفاه اعلام کرد که پیشنهاد افزایش حقوق بازنشستگان سایر سطوح درآمدی در هیئت امنای سازمان تأمین اجتماعی به تصویب رسیده و به هیئت دولت ارسال شود؛ هرچند وعده‌هایی از سوی مسئولان مربوط برای تصویب و اعمال افزایش حقوق‌ها در پایان اردیبهشت‌ماه داده شده بود؛ به علت آنچه که از سوی وزیر رفاه "درگیری دولت در طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها" عنوان شد، سرانجام در ابتدای هفته جاری به تصویب دولت رسید.
بر اساس مصوبه دولت، نحوه افزایش حقوق بازنشستگان به این ترتیب است که پایه حقوق حداقلی‌بگیران که ۶۲ درصد کل بازنشستگان تأمین اجتماعی را در بر می‌گیرد افزایش ۵۷.۴ درصدی می‌یابد و حداقل دریافتی آنها به پنج میلیون و ۵۸۰ هزار تومان می‌رسد.
افزایش حقوق گروه دوم یعنی مستمری‌بگیران زیر ۱۰ میلیون تومان حقوق که ۳۲ درصد از بازنشستگان تأمین اجتماعی را شامل میشود، ۱۰ درصد است که مبلغ کمک معیشتی ۶۵۰ هزار تومان به آن اضافه میشود و برای گروه سوم، یعنی مستمری بگیران بالای ۱۰ میلیون تومان حقوق که تنها شش درصد بازنشستگان تأمین اجتماعی را شامل می‌شوند، افزایش ۱۰ درصدی اعمال خواهد شد.
همچنین برای هر سه گروه علاوه بر مبالغ فوق بر اساس شرایط، حق عائله‌مندی و حق اولاد واریز میشود که با فرض دو فرزند حدود ۶۰۰ هزار تومان خواهد شد. به این ترتیب میتوان گفت که مستمری بازنشستگان تأمین اجتماعی به طور میانگین ۳۰ درصد افزایش یافته است.
واریز مابه‌التفاوت افزایش حقوق ماه جاری از ۲۵ خرداد
مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی پیش از این درباره زمان پرداخت معوقات اعلام کرده بود که «پیاده‌سازی نرم‌افزاری احکام جدید، فرایند پیچیده‌ای دارد و پیش‌بینی می‌کنیم چهار تا پنج روز زمان ببرد. بنای ما بر این است که چون پرداختی ما از بیستم هرماه بر اساس حروف الفبا شروع میشود ما به روال عادی قبلی حقوق خرداد را می‌پردازیم و برآورد ما این است که واریز اولین مابه‌التفاوت مربوط به خرداد را از بیست‌وپنجم و بیست‌وششم خردادماه شروع کنیم و برای فروردین و اردیبهشت‌ماه هم طی دو ماه بعدی تسویه خواهد شد.»
کتاب مرجع کامل تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح در طرحهای عمرانی
کتاب مرجع کامل تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح در طرحهای عمرانی
کتاب مرجع کامل تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح در طرحهای عمرانی
تعدیل و مابه التفاوت مصالح از جمله موضوعاتی است که به دلیل ایجاد تعهدات و بار مالی فراوان بر طرحهای عمرانی از جایگاه ویژه و مهمی برخوردار میباشد، لزوم آشنایی هرچه بیشتر دست اندرکاران در امر ساخت و ساز با دانش متره و بر آورد، آنالیز بها، محاسبات مربوط به تعدیل و مابه التفاوت مصالح به نوعی باعث جلوگیری از تحمیل هزینه‌های اضافی و مهمتر از آن اتمام به موقع عملیات اجرایی طرح‌ها می‌گردد.
نوع ساختاری محاسبات مربوط به برآورد اولیه طرح‌هاس عمرانی با توجه به وجود فهارس بهای سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به گونه‌ای است که لزوم اعمال ضرایب تعدیل ناشی از جبران افزایش قیمت مصالح و دستمزدها را ضروری می‌نماید، در این خصوص سالیان متمادی است که در قالب بخشنامه‌های مختلف نحوه محاسبات مربوط به ضرائب تعدیل و مابه التفاوت مصالح از طریق دستگاه‌های ذیربط تهیه و در اختیار کارفرمایان، مشاوران و پیمانکاران قرار می‌گیرد. به دلیل تنوع این بخشنامه‌ها و تغییرات متوالی که در طی این سالیان به وقوع پیوسته، بر آن شدیم تا با جمع آوری مجموعه‌‌ای هر چند مختصر عمده مطالب مورد رجوع را که در سنوات گذشته در برخورد با بخشنامه‌ها و دستورالعل‌های ابلاغی از طرف، سازمانها و ارگان‌های مسئول بدست آمده، گردآوری ، پردازش و ارائه نماییم.
بدیهی است این مجموعه برای تمامی دست اندرکاران شاغل در بخش ساخت و ساز اعم از کارفرمایان، مشاوران، پیمانکاران و نیز دانشجویان فنی و مهندسی قابل استفاده می باشد.
امید است با آشنایی هرچه بیشتر کارشناسان با این مباحث خطاهای ناشی از عدم آگاهی با بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های تعدیل و مابه التفاوت مصالح به حداقل رسیده و پروژه‌های عمرانی در زمان‌های پیش بینی شده و قیمتهای واقعی به بهره‌برداری برسند.
فهرست مطالب کتاب مرجع تعدیل و مابه التفاوت مصالح در طرح های عمرانی
بخش اول / تعدیل و ما به التفاوت مصالح :
۱-۱-تعدیل چیست؟
۱-۲-بررسی تطبیقی بخشنامه جدید تعدیل (۱۷۳۰۷۳/۱۰۱ مورخ ۱۵/۹/۱۳۸۲) با بخشنامه قدیم (۲۰۸۰/۵۴/۹۷۰۶ ـ ۱ مورخ ۲۳/۶/۱۳۷۰)
۱-۳-تعدیل در قراردادهای با نرخ مترمربع زیربنا
۱-۴-مثال نحوه محاسبه تعدیل در قراردادهای با نرخ مترمربع زیربنا در هنگام برآورد اولیه
۱-۵-تعدیل كارهای اضافی (در قالب ۲۵% درصد افزایش مبلغ پیمان) در كارهای ساختمانی با نرخ مترمربع زیربنا
۱-۶-شاخصهای (پیوست (۱)- پیوست (۲)- پیوست (۳)) در تعدیل آحاد بها چیست؟
۱-۷-شاخص تعدیل معكوس چیست؟
۱-۸-انواع ردیف های فهرست بها
۱-۹-تغییرات مدت پیمان در قراردادهای پیمانكاری و نحوه تمدید آن
۱-۱۰-نحوه محاسبه شاخص میانگین در قراردادهای دارای تاخیر
۱-۱۱-بخشنامه نحوه محاسبه تاخیرات قرار داد مابه التفاوت ناشی از تاخیر در پرداخت صورت وضعیت ها
۱-۱۲-مثال در مورد محاسبه تاخیر در پرداختها جهت محاسبه تاخیرات
۱-۱۳-مثال درباره تعدیل كاركرد آحاد بها
۱-۱۴-تعلیق كار (ماده ۴۹ شرایط عمومی پیمان) و هزینه های مربوط به آن
۱-۱۵-(ضرایب تطبیق) چیست؟
۱-۱۶-نحوه محاسبه میزان مابه التفاوت حق بیمه برای تبدیل شاخص مبنا به دوره تنظیم فهرست پایه در پروژه های غیرعمرانی
۱-۱۷-نحوه محاسبه مابه التفاوت آهن آلات و سیمان در پیمانهای منعقد با فهرست بهای سال ۱۳۷۷ و بعد از آن
۱-۱۸-مثال مابه التفاوت مصالح آهن و سیمان برای قراردادهای فهرست بهایی
۱-۱۹-نحوه محاسبه مابه التفاوت مصالح (نرخ فولاد و سیمان) در قراردادهای پیمان با نرخ مترمربع زیربنا (بخشنامه شماره )
۱-۲۰-مثال مابه التفاوت مصالح برای قراردادهای پیمان با نرخ مترمربع زیربنا
۱-۲۱-شرح بخشنامه مابه التفاوت نرخ سیمان و فولاد در قراردادی زیربنایی و فاقد تعدیل آحاد بها
۱-۲۲-جبران خسارت دیركرد در پرداختها (در قراردادهای پیمان با نرخ مترمربع زیربنا)
۱-۲۳-نحوه محاسبه سیمان مورد مصرف در طرحهای عمرانی
۱-۲۴-مثال نحوه محاسبه سیمان با توجه به اقلام
بخش دوم / بخشنامه ها :
۲-۱-دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمانها (۱۷۳۰۷۳/۱۰۱ مورخ ۱۵/۹/۱۳۸۲)
۲-۲-دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمانها (۲۰۸۰/۵۴/۹۷۰۶ ـ ۱ مورخ ۲۳/۶/۱۳۷۰)
۲-۳-دستورالعمل نحوه محاسبه تفاوت بهای آهن آلات و سیمان
۲-۴-انعقاد پیمان با نرخ مترمربع زیر بنا (۱۴۲۸۲۵/۱۰۰ مورخ ۲۴/۸/۱۳۸۵)
۲-۵-پیمان اجرای كارهای ساختمانی با نرخ مترمربع زیربنا
۲-۶-مثال کامل نحوه محاسبه تعدیل در قراردادهای پیمان با نرخ مترمربع زیربنا در هنگام برآورد اولیه
۲-۷-نحوه محاسبه تعدیل هزینه تجهیز و بر چیدن کارگاه
منابع و مآخذ: کتاب مرجع کامل تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح در طرحهای عمرانی
قرارداد کشف پریمیوم چیست؟
قرار داد کشف پریمیوم که مدت هاست در موردش رایزنی‌هایی انجام گرفته، حالا برای اولین بار در روز چهارشنبه ۱۴۰۰/۰۸/۲۶ به اجرا درآمد. در این مقاله می‌خواهیم بدانیم که قرارداد کشف پریمیوم چیست و چگونه انجام می‌گیرد. طرفین این قرارداد چه قوانینی را باید رعایت کنند و این توافق چگونه می‌تواند به فروشنده و مشتری در بورس کالا کمک کند.
قرارداد پریمیوم یعنی چه؟
کشف پریمیوم در بازار فیزیکی بورس کالا انجام می‌گیرد. پریمیوم قرارداد بلند مدتی است که در آن دوطرف قرارداد یعنی خریدار و فروشنده کالا تعهد می‌دهند که در زمان مشخصی بعد از عقد قرارداد، کالا را براساس قیمت نهایی که مشخص کرده‌اند، معامله کنند. این نوع قرارداد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪ، نسیه ﻳﺎ ﺳلف قابل انجام است. شاید فکر کنید که انجام این معامله در بازار کنونی به ضرر تولید کننده یا فروشنده کالا باشد اما این طور نیست. تمام مبلغ پرداختی در روز قرارداد مشخص نخواهد شد. بلکه خریدار متهعد خواهد شد که قیمت نهایی را با توجه به قیمت مبنا به علاوه مابه التفاوت توافق شده پرداخت نماید.
قرارداد پریمیوم چگونه انجام می‌گیرد؟
در این قرارداد خریدار باید ابتدا بخشی از مبلغ کالا را در زمان توافق به فروشنده پرداخت کند و تسویه نهایی را در زمان مشخص و بر اساس شرایطی که در متن قرارداد آورده اند پرداخت کند. برای عقد این قرارداد دوطرف معامله باید قسمتی از ارزش حدودی معامله را نزد اتاق پایاپای به عنوان وجه الضمان به امانت بسپارند.
در واقع پریمیوم مبلغ یا درصدی است که برای ﻣﺤﺎسبه ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﺴﺮ میﺷﻮد و در مقابل قیمت مبنا هم قیمتی است که در همان زمان عقد قرارداد از طرف بورس کالا با بررسی ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل این سازمان اعلام میشود.
برای پرداخت ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ در این قراردادها از فرمول توافق شده بین طرفین و پریمیوم کشف شده در تالار استفاده می‌کنند. یعنی جدای از مبلغ مبنا و بر اساس توافقاتی که طرفین با نظارت بورس کالا انجام دادند، مشخص میشود که در پایان خریدار قرار داد مابه التفاوت چه مقدار باید به نسبت ارزش کنونی کالا پول پرداخت کند و یا حتی از فروشنده طلب کار شود.
نمونه ای از اجرای قرارداد:
برای قرارداد کشف پریمیوم آلومینیوم در بورس کالا، قیمت مبنا نرخ بورس فلزات لندن در تاریخ سررسید (به عنوان مثال ۳۱ شهریورماه سال ۱۳۹۹) ضربدر نرخ ارز در تاریخ سررسید تعیین میشود. حالا در روز عرضه، عرضه کننده قیمت پایه پریمیوم را ۱۰۰۰ ریال به ازای هر کیلوگرم در تالار پیشنهاد میکند؛ اگر فرض کنیم در تابلوی بورس و براساس مکانسیم عرضه و تقاضا مقدار پریمیوم ۹۰۰ ریال کشف شود.
به این معنی است که در ۳۱ شهریور ماه سال ۱۳۹۹، نرخ ارز داخلی و نرخ آلومینیوم در بورس فلزات لندن در تاریخ سررسید استخراج میشود و از حاصل ضرب این دو قیمت مبنا محاسبه میشود و به مبلغ ۹۰۰ ریال پریمیوم اضافه میشود.
به این ترتیب در تاریخ سررسید، یک قرارداد طبق مشخصات اطلاعیه عرضه توسط بورس بین طرفین با قیمت مذکور منعقد میشود و طرفین باید اقدام به تسویه و تحویل قرارداد نمایند.
مزایای کشف قرارداد پریمیوم
مهم ترین مزیت روش خرید پریمیوم این است که خریدار مطمئن میشود در مدت مقرر کالا به دست او خواهد رسید. بنابراین نگرانی بابت تامین جنس مورد نظر ندارد. در طرف مقابل هم تولیدکننده یا فروشنده نیز این اطمینان خاطر را دارد، که در تولید و یا تامین جنس خود برنامه ریزی دقیق‌تری انجام دهد.
اما مزیت دیگر قرارداد کشف پریمیوم این است که به افرادی که توانایی خرید به صورت سلف را ندارند، این امکان را می‌دهد تا کالای خود را تامین کنند. چون در این قرارداد مبلغ نهایی به صورت یکجا دریافت نمی‌شود. از طرفی دیگر به تولیدکننده‌های کوچک نیز این امکان را می‌دهد که ضمانتی برای خرید جنس خود داشته باشند و بی گدار دست به تولید مازاد نزنند.
با کمک این قرارداد، هم تولیدکننده و هم خریدار اطمینان پیدا می کنند. که در هر فصل، در زمینه تولید محصول و خرید مواد اولیه موردنیاز خود در بازار مشکلی نخواهند داشت. پس ریسک معاملات پایین می‌آید و توانایی شرکت‌ها و خریداران خرد در تامین کالای اساسی بیشتر میشود.
تجربه های موفق جهانی
این نوع معامله در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. بورس کالا ایران نیز با اندکی تفاوت نسبت به بازار جهانی و در واقع در همان قالب این معاملات را انجام می‌دهد.
مهم ترین تفاوت این سیستم در ایران در مقایسه با بورس فلزات لندن عدم ارتباط مستقیم ما با بازار جهانی است. به طوری که در بورس فلزات لندن به دلیل گستردگی دامنه در کشورهای مختلف، خریدار محصولی را از یک عرضه‌کننده خریداری میکند. اما محل تحویل توسط عرضه کننده تعیین میشود. این در حالی است که خریداران تمایل دارند کالا را در منطقه ای دیگر تحویل بگیرند. به همین دلیل، با کمک قراردادهای پریمیوم خریدار می‌تواند کالای مشابه را از انبار دیگری در یک منطقه یا کشور دیگر تحویل بگیرد.
جالب است بدانید برای نخستین بار وزارت صمت، طرحی ویژه برای عرضه تختال فولاد هرمزگان و فولاد خوزستان، مس کاتد شرکت ملی صنایع مس ایران، شمش بلوم شرکت‌های چادرملو، جهان فولاد سیرجان و فولاد کاوه جنوب کیش و شمش آلومینیوم آلومینای ایران، را در قالب قراردادهای کشف پریمیوم در بورس کالا ارائه داد.
نحوه محاسبه افزایش مبلغ قرارداد و تعیین اجرت اضافی پیمانکار نسبت به کارهای مازاد
نحوه محاسبه افزایش مبلغ قرارداد و تعیین اجرت اضافی پیمانکار نسبت به کارهای مازاد
با گذشت زمان با توجه به نوسان قیمت کالاها، نیاز به تعدیل نرخ در قراردادهای پیمانکاریی که مدت زمان اجرایی آن ها طولانی است احساس می شود. در ادامه می خواهیم با مبنای تعیین تعدیل نرخ قرارداد و نحوه محاسبه افزایش مبلغ قرارداد بیشتر آشنا شویم.
اگر بخواهیم به زبان ساده تر در رابطه با تعدیل قرارداد صحبت کنیم باید بگوییم که تعدیل در نرخ قرارداد به معنای برابر کردن ارزش مبلغ پیمان بر مبنای تغییر قیمت ها خواهد بود.
مبنای تعیین تعدیل نرخ قرارداد
در بعضی از پیمانها ممکن است،تعدیل نرخ پیمان قرار داد مابه التفاوت در محل تعیین شده در ماده۲۹ شرایط خصوصی ،قید شود. چنانچه مقدار آن در ماده مزبور درج شود،صورت وضعیت تعدیل از طرف پیمانکار تهیه و به کارفرما تقدیم می شود.تا دریافتهای پیمانکار براساس شاخص تعدیل اعلام شده از سوی سازمان برنامه و بودجه ،هم بها و برابر شود.این شاخص ها هر سه ماه یکبار از سوی سازمان برنامه و بودجه اعلام میشود.و بیشتر با استفاده از مبانی قیمتهای مواد و مصالح،دستمزد و ماشین آلات تعیین میشود.
نحوه محاسبه تعدیل در قرارداد های پیمانکاری
چنانچه نرخ پیمان مشمول تعدیل آحاد بها باشد ابتدا قیمت های جدید به مبنای نرخ پیمان تبدیل می شودو سپس ملاک محاسبه قرار خواهد گرفت.
به این ترتیب ابتدا باید تعدیل اعمال شود تا مبلغ اولیه بر همان مبنا افزایش یابد.آنگاه ۲۵ درصد افزایش در قیمت های جدید لحاظ گردد. وقتی مقادیر کارها در پیمان افزایش میابد مسلماً مبلغ اولیه پیمان نیز افزایش پیدا میکند.
نحوه محاسبه افزایش مبلغ قرارداد و تعیین اجرت اضافی پیمانکار نسبت به کارهای مازاد
جهت محاسبه افزایش مبلغ پیمان و تعیین اجرت اضافی پیمانکار نسبت به کارهای مازاد به دوطریق میتوان عمل نمود:
- برای کارهای جدید در فهرست بها و مقادیرمنضم به پیمان قیمت و مقدار پیش بینی شده باشد:
در این صورت بر همان اساس قیمت کارهای اضافی محاسبه و به پیمانکار پرداخت می شود.
- برای کارهای جدیدی که قیمت و مقدار پیش بینی نشده باشد:
در اینصورت پیمانکار باید قیمت پیشنهادی خود را برای اجرای کارهای یاد شده همراه با تجزیه قیمت به مهندس مشاور تسلیم کند. قیمتی که با توافق پیمانکار و مهندس مشاور تعیین شود و به تصویب کارفرما برسد ملاک پرداخت است .
در هر حال شرایط عمومی پیمان مشخص نکرده که در صورت عدم توافق سه عامل پیمان (کارفرما، مهندس مشاور، پیمانکار) در مورد قیمت های جدید چه مکانیزمی برای حل این اختلاف دیده شده است.
تعیین مهلت پرداخت تعدیل آحاد بها
بند ب ماده ۳۷ شرایط عمومی پیمان مقرر می دارد:
̎در پیمانهایی که مشمول تعدیل آحاد بها هستند، پس از تائید هر صورت وضعیت موقت از سوی کارفرما پیمانکار صورت وضعیت تعدیل آحاد بها آن صورت وضعیت را براساس آخرین شاخص های اعلام شده محاسبه می نماید و به منظور بررسی و پرداخت به نحوی که در بند الف تعیین شده برای مهندس مشاور ارسال کند. ̎
اگر کارفرما صورت وضعیت تعدیل آحاد بها پیمانکار را پرداخت نکند چه ضمانت اجرایی در پیمان تعیین شده است؟
تبصره بند (ب) دراین باره می گوید:
̎ اگر به دلیلی غیر از قصور پیمانکار، تعدیل کارکردهای هرنیمه ازسال پس از سپری شدن سه ماه از آن نیمه سال، با شاخص های قطعی، پرداخت نشود، طبق بند ۹ ماده ۳۰ عمل خواهد شد. ̎
ملاحظه می شود که تنها جزای عدم پرداخت صورت وضعیت آحاد بهای پیمانکار، تمدید مدت پیمان است .و این ضمانت اجرایی نمی تواند منصفانه باشد. توقف انجام کار توسط پیمانکار، جز تفویت منافع او و ورود خسارت به وی هیچ تأثیری نخواهد داشت.
اگر کارفرما صورت وضعیت تعدیل آحاد بها پیمانکار را پرداخت نکند چه ضمانت اجرایی در پیمان تعیین شده است؟
تبصره بند (ب) دراین باره می گوید:
̎ اگر به دلیلی غیر از قصور پیمانکار، تعدیل کارکردهای هرنیمه ازسال پس از سپری شدن سه ماه از آن نیمه سال، با شاخص های قطعی، پرداخت نشود، طبق بند ۹ ماده ۳۰ عمل خواهد شد. ̎
ملاحظه می شود که تنها جزای عدم پرداخت صورت وضعیت آحاد بهای پیمانکار، تمدید مدت پیمان است .و این ضمانت اجرایی نمی تواند منصفانه باشد. توقف انجام کار توسط پیمانکار، جز تفویت منافع او و ورود خسارت به وی هیچ تأثیری نخواهد داشت. در همین خصوص مطالعه مقاله صورت حساب نهایی در قراردادهای پیمانکاری چیست و چه زمانی و توسط چه کسی تهیه می شود؟ نیز ممکن است برای شما مفید باشد.
نرم افزار مدیریت قرارداد اندیشه پرداز، علاوه بر امکانات جامع و وسیع برای نظارت بر تمامی مراحل گردش کاری قراردادها، دارای ویژگی هایی از قبیل امکان تعیین انواع پیش پرداخت و تعیین انواع عوامل پرداخت را دارا است. با این نرم افزار می توانید عملیات قراردادها به تفکیک هر قرارداد ثبت کنید و بر پیشرفت امور قرارداد نظارت داشته باشید. کارشناسان اندیشه پرداز مشتاق راهنمایی و مشاوره به شما در مورد خدمات شرکت اندیشه پرداز هستند، کافیست با ما تماس بگیرید.
