قرارداد سلف (Forward)

جستارهای وابسته

تفاوت‌ها و شباهت‌های قراردادهای فوروارد و سلف

در گزارش حاضر تلاش خواهد شد تا به تفاوت‌ها و شباهت‌های موجود میان قرارداد فوروارد و قرارداد سلفی که در آیین‌نامه معاملات شرکت بورس کالای ایران تعریف شده است، پرداخته شود. برای این منظور ابتدا قرارداد فوروارد و ویژگی‌های خاص آن معرفی خواهد شد و در ادامه تعریف اسلامی قرارداد سلف در کنار تعریف آن در آیین‌نامه معاملات بورس کالای ایران بیان خواهد شد. در انتها نیز به بیان تفاوت‌ها و شباهت‌های موجود بین قرارداد فوروارد و قرارداد سلفی که در بورس کالای ایران قابل معامله است، پرداخته خواهد شد.

قرارداد فوروارد

در قراردادهای فوروارد دو طرف مبادله در زمان حال از طریق مذاکره در مورد قیمت و زمان تحویل کالا در آینده توافق می‌نمایند . یعنی فروشنده تعهد می‌کند محصول خود را در آینده با قیمت توافقی زمان انعقاد قرارداد، تحویل دهد و خریدار (واسطه‌گر) نیز به پرداخت وجه کالا در زمان تحویل کالا با قیمت توافق شده در زمان انعقاد قرارداد متعهد می‌شود. اما برخلاف قراردادهای آتی ، مکانیزمی نظیر سپرده‌ی اولیه و تسویه روزانه برای الزام طرفین به ایفای تعهدات‌شان وجود ندارد که همین مساله مشکل اصلی قراردادهای فوروارد به شمار می‌رود. یعنی، این امکان وجود دارد که هر کدام از طرفین قرارداد، مفاد قرارداد را اجرا نکنند. به عنوان مثال اگر فروشنده به هنگام سررسید مشاهده کند که قیمت کالایی که به مبلغ مورد توافق در زمان انعقاد قرارداد فروخته است هم اکنون در بازار به میزان زیادی افزایش یافته و می‌تواند کالایش را به قیمتی بالاتر به فرد دیگری بفروشد، ممکن است به تعهدات خود عمل نکند. لذا قراردادهای فوروارد در عمل از ضمانت اجرایی کافی برخوردار نیستند و وجود ریسک نکول باعث ایجاد تفاوت بین قیمت قرارداد فوروارد و آتی می‌شود و به عبارت دیگر اگر ریسک نکول در قرارداد فوروارد از بین برود قیمت قرارداد فوروارد و آتی برابر خواهند شد. البته طرفین مجازند برای کاهش ریسک نکول، در متن قرارداد تعهد نمایند در صورتی که تفاوت بین قیمت نقدی کالای معامله شده با قیمت توافق شده در قرارداد بیش از یک مقدار مشخص باشد، یکی از طرفین قرارداد که انگیزه نکول دارد مبلغ مشخصی را به عنوان ضمانت به طرف مقابل پرداخت نماید.

قراردادهای فوروارد در بازارهای فرابورس ( OTC ) معامله می‌شوند . بازارهای فرابورس ( OTC ) برخلاف بورس‌ها ، از نظر فیزیکی مکان معینی ندارند. این بازارها به صورت شبکه‌ای مبتنی بر ارتباطات تلفنی و رایانه‌ای هستند که معامله‌گرانی را به همدیگر مرتبط می‌سازند که نمی‌توانند به طور حضوری با هم ارتباط برقرار کنند. در بازار فرابورس ( OTC )، بیشتر معاملات بین موسسات مالی و یا بین یک موسسه مالی و شرکت مشتری آن، صورت می‌گیرد. معمولاً، مکالمات در بازارهای فرابورس ضبط می‌شوند و در دعاوی حقوقی یا در موارد اختلاف‌برانگیز بین معامله‌کنندگان، مورد استناد قرار می‌گیرند. شرایط قرارداد فوروارد را بورس تعیین نمی‌کند و معامله‌گران به راحتی می‌توانند در گفتگوی مستقیم با یکدیگر و در راستای رفع نیازهای خود به راه‌حل‌های بهینه برسند.

قرارداد سلف

قرارداد سلف یکی از انواع قراردادهای اسلامی است که تعریف فقهی آن به روایت دکتر حجت‌الاسلام سید عباس موسویان که در سمینار ابزارهای مالی اسلامی مطرح گردید، عبارت است از :

"اگر در قرارداد بيع براي تحويل مبيع مدت تعيين شود معامله را بيع سلف يا سلم مي‏گويند و در آن شرايطي معتبر است:

1. جنس و اوصاف مبيع بايد به گونه ‏اي توصيف شود که جهالت برطرف شود.

2. مقدار مبيع از جهت وزن، پيمانه، عدد و . معين باشد.

3. سررسيد تحويل مبيع مشخص و مضبوط باشد.

4. مشتري قبل از ترک مجلس کل ثمن را بپردازد.

5. مکان تحويل مبيع را معين کنند.

6. کالاي خريداري شده را، قبل از سررسيد، نمي‏توان فروخت، نه به خود فروشنده و نه به غير او، بعد از سررسيد فروش آن جايز است، به جنس ثمن اول باشد يا به غير آن، مساوي ثمن اول باشد يا نباشد، مادامي که مستلزم رباي معاملي نشود.

7. درسررسيد اگر بايع به دلايلي چون نبودن کالا، نتواند مبيع را تحويل دهد، خريدار مخير است که معامله را فسخ کرده ثمن را پس بگيرد يا منتظر باشد تا بايع متمکن از پرداخت شود، خريدار نمي‏تواند بايع را ملزم به پرداخت قيمت کالا در سررسيد نمايد."

اما در بند 14 ماده 1 آیین‌نامه معاملات بورس کالای ایران قرارداد سلف به صورت زیر تعریف شده است :

"قرارداد سلف: قراردادي است كه براي خريد يا فروش يك فلز و تحويل در زمان مشخص در آينده و با قيمت معين منعقد مي‌شود و تمام بهاي آن، هنگام معامله پرداخت مي‌گردد. اين نوع قراردادها تا رسيدن موعد تحويل فلز، قابل معامله مجدد در بورس کالا نمي‌باشند."

وجوه اشتراک قرارداد فوروارد و قرارداد سلف

وجوه اشتراک قرارداد فوروارد با قرارداد سلفی که در آیین‌نامه معاملات بورس کالای ایران تعریف شده است عبارتند از:

1. هر دو نوع قرارداد فوروارد و سلف توافق‌نامه‌ای برای خرید یا فروش دارایی در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص هستند،

2. در هر دو قرارداد فوروارد و سلف پرداخت مبلغ قرارداد توسط خریدار یک‌بار انجام می‌شود،

3. در هر دو قرارداد فوروارد و سلف استاندارد خاصی برای موعد تحویل کالا وجود ندارد،

4. اکثر قراردادهای فوروارد و سلف به تحویل فیزیکی منجر می‌شوند.

وجوه افتراق بین قرارداد فوروارد و قرارداد سلف

وجوه افتراق بین قرارداد فوروارد و قرارداد سلفی که در آیین‌نامه معاملات بورس کالای ایران تعریف شده است عبارتند از:

1. قرارداد فوروارد در بازارهای فرابورس ( OTC ) انجام می‌شود در حالی که قرارداد سلف در رینگ معاملاتی بورس کالای ایران معامله می‌شود.

2. در قرارداد فوروارد دو طرف در یک چانه‌زنی مستقیم مفاد قرارداد را تدوین می‌کنند در حالی که در قرارداد سلف عرضه‌کننده کالا شرایط خود را براساس ضوابط حاکم بر بورس کالای ایران تدوین می‌کند و خریدار دخالتی در تعیین شرایط قرارداد ندارد.

3. قرارداد فوروارد بیشتر با هدف پوشش ریسک منعقد می‌شود در حالی که قرارداد سلف با هدف تامین مالی عرضه‌کننده در کنار پوشش ریسک منعقد می‌شود.

4. در قرارداد فوروارد پرداخت مبلغ قرارداد توسط خریدار در تاریخ سررسید قرارداد انجام می‌شود در حالی که در قرارداد سلف پرداخت مبلغ فوق در زمان انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد، بنابراین در قرارداد سلف به دلیل اینکه خریدار کل مبلغ قرارداد را در زمان عقد قرارداد به فروشنده پرداخت می‌کند، با هر انگیزه‌ای و تحت هر شرایطی امکان نکول قرارداد توسط فروشنده وجود ندارد، در حالی که در قرارداد فوروارد به دلیل اینکه هیچ پرداختی توسط طرفین در زمان انعقاد قرارداد صورت نگرفته است، فروشنده و خریدار با هر انگیزه‌ای امکان نکول قرارداد را دارند.

5. در قرارداد فوروارد نیازی به استانداردسازی دارایی پایه و تدوین قوانین و رویه‌های گسترده نمی‌باشد ولی در قرارداد سلف، دارایی پایه باید مطابق با استانداردهای تعیین‌شده در امیدنامه درج و پذیرش کالا باشد.

6. در زمان سررسید اگر قیمت توافق شده در قرارداد بیشتر از قیمت بازار باشد:

• در قرارداد سلف با وجود اینکه خریدار انگیزه لازم برای نکول قرارداد را دارد ولی به دلیل اینکه در زمان عقد قرارداد کل مبلغ قرارداد توسط خریدار به فروشنده پرداخت شده است، امکان نکول قرارداد توسط خریدار وجود ندارد و از سوی دیگر فروشنده از بابت تغییرات قیمت، انگیزه‌ای برای نکول قرارداد ندارد.

• در قرارداد فوروارد به دلیل اینکه در زمان عقد قرارداد هیچ وجهی توسط خریدار به فروشنده پرداخت نشده است، امکان و انگیزه نکول قرارداد به دلیل تغییرات قیمت، توسط خریدار وجود دارد و فروشنده از بابت تغییرات قیمت انگیزه‌ای برای نکول قرارداد ندارد.

7. در زمان سررسید اگر قیمت توافق شده در قرارداد کمتر از قیمت بازار باشد:

• در قرارداد سلف امکان و انگیزه نکول قرارداد توسط فروشنده از بابت تغییرات قیمت وجود دارد و امکان و انگیزه نکول قرارداد از بابت تغییرات قیمت توسط خریدار وجود ندارد.

• در قرارداد فوروارد امکان و انگیزه نکول توسط فروشنده از بابت تغییرات قیمت وجود دارد ولی انگیزه نکول قرارداد از بابت تغییرات قیمت توسط خریدار وجود ندارد.

مآخذ:

- مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، جان هال، ترجمه سجاد سیاح و علی صالح‌آبادی، بخش تحقیقات شرکت کارگزاری مفید، 1384

- آیین‌نامه معاملات شرکت بورس کالای ایران

- متن سخنرانی آقای دکتر سید عباس موسویان، سمینار آشنایی با ابزارهای مالی اسلامی، مورخ 1388 /5/7، سالن همایش‌های مرکز مطالعات بهره‌وری نیروی انسانی

منبع: معاونت اقتصادي و پشتيباني شرکت بورس کالای ایران، واحد مديريت مطالعات اقتصادي، برنامه‌ريزي و آموزش، شماره مسلسل: 88207.

قرارداد آینده و Forward چیست؟

بازارهای مالی پر است از واژه ها و کلماتی که اگر درباره آنها اطلاعاتی نداشته باشیم، به احتمال زیاد گمراه شده و متضرر خواهیم شد. اگر شما هم در بازارهای مالی فعالیت می کنید و درباره قراردادهای مالی، انواع آنها، تفاوت ها و شباهت هایشان اطلاعات اندکی دارید، خواندن این مقاله را به شما توصیه می کنیم.

قراردادهای آینده و فوروارد، نوعی از قراردادهای مشتقه هستند. قراردادهای مشتقه، قراردادهایی می باشند که از خودشان ارزشی ندارند و وابسته به چیز دیگری هستند. در ادامه این مقاله، قرار است شما را با دو نوع از انواع قراردادهای مشتقه، آشنا کنیم. نکاتی را که قرار است با شما در این مقاله آموزشی به اشتراک بگذاریم، به شرح زیر است.

قرارداد فوروارد چیست؟ مبانی قراردادهای آینده چیست؟ تفاوت و شباهت قرارداد فوروارد و آینده، بررسی تفاوت اوراق سلف و دیگر اوراق‌ها، انواع پیمان آتی، مزایا و معایب پیمان‌های آتی، نحوه تحویل و تسویه پیمان آتی و جمع بندی.

قرارداد فوروارد چیست؟

قرارداد فوروارد مخفف کلمه Forward Exchange Contract یا (FEC) است. قرارداد فوروارد نوعی خاص از معاملات ارزهای خارجی فرابورس یا همان OTC است. این نوع قرارداد، به منظور مبادله ارزهایی که اغلب در بازار فارکس معامله نمی شوند، منعقد می شود.

این، شامل جفت ارزهای فرعی و بلوکه شده یا همان ارزهایی که اجازه معامله در فارکس را ندارند نیز، می شود. به طور کلی، قراردادهای آتی، قراردادهای توافقی بین دو طرف برای مبادله یک جفت ارز در یک زمان خاص در آینده هستند.

این معاملات معمولاً در تاریخی پس از تاریخ تسویه قرارداد نقدی انجام می شوند که در حقیقت برای محافظت از خریدار در برابر نوسانات قیمت ارز استفاده می شود. در واقع قرارداد فوروارد، به عنوان پوشش یا محافظت از خطرات احتمالی و غیر منتظره مثل برگشت قیمت بر خلاف انتظارات سرمایه گذاران، برای هر دو طرف می باشد.

مبانی قراردادهای آینده چیست؟

قرارداد آتی یا آینده، یک توافق قانونی برای خرید یا فروش یک دارایی مثل کالایی خاص، یا اوراق بهادار با قیمت از پیش تعیین شده در زمان مشخصی در آینده است. قراردادهای آتی از نظر کیفیت و کمیت استاندارد شده اند تا تجارت در بورس آتی تسهیل شود.

در قرارداد آتی، خریدار قرارداد، متعهد به خرید و دریافت دارایی پایه در زمان انقضای قرارداد آتی می باشد. فروشنده قرارداد آتی نیز متعهد می شود که دارایی پایه را در تاریخ انقضا تهیه و تحویل دهد.

معاملات آتی نیز اغلب برای محافظت از حرکت قیمت دارایی پایه برای کمک به جلوگیری از زیان ناشی از تغییرات نامطلوب قیمت استفاده می شود. قرارداد آتی به سرمایه گذاران اجازه استفاده از اهرم یا لوریج، هم برای خرید و هم برای فروش را می دهد.

تفاوت و شباهت قرارداد فوروارد و آینده

قرارداد فوروارد و آینده یا همان آتی از خیلی جهات، شبیه یکدیگر هستند. هر دو شامل توافق خرید و فروش دارایی ها در آینده هستند و هر دو دارای قیمت هایی هستند که از برخی دارایی های اساسی مشتق می شوند.

با این حال، قرارداد فوروارد، ترتیبی است که در خارج از بورس (OTC) بین طرفین مقابل با شرایط دقیق قرارداد مذاکره می کنند و به آن می رسند. این شرایط دقیق، شامل: تاریخ انقضای آن، تعداد واحدهای دارایی پایه در قرارداد، و اینکه دقیقاً چه دارایی پایه باید تحویل داده شود، می شوند.

در قرارداد فوروارد روال به این شکل است که فقط یکبارو در پایان قرارداد، تسویه می کنند. از سوی دیگر، قراردادهای آتی، قراردادهای استاندارد شده با تاریخ سررسید ثابت و پایه یکسان هستند. قرارداد آتی اما، در بورس معامله می شوند و به صورت روزانه تسویه می شوند.

بررسی تفاوت اوراق سلف و دیگر اوراق‌ها

اجازه دهید تعریفی از اوراق سلف داشته باشیم. قرارداد سلف یا اوراق سلف، قراردادی است که در آن فروشنده در ازای مبلغی نقد، مقداری از دارایی پایه را به فروش می رساند. در واقع سروکله این نوع اوراق برای اولین بار در سال 2001 از کشور بحرین، پیدا شد.

بزرگترین تفاوت اوراق سلف با دیگر اوراق مثل اوراق مشارکت و سهام، در این است که خریدار این اوراق، در مالکیت و مدیریت این بنگاه، شریک نمی باشد.

انواع پیمان آتی

همان طور که پیشتر ذکر کردیم، از قراردادهای آتی برای محافظت از انواع خطرات احتمالی در بازارهای مالی استفاده می شود. انواع مختلفی از معاملات آتی، هم در بخش مالی و هم در بخش کالایی وجود دارند.

اگر بخواهیم به چند مثال در بخش مالی بسنده کنیم می توانیم به بازار سهام، شاخص ها، فارکس و نرخهای بهره آتی، اشاره کنیم. حال به چند مثال از انواع قراردادها در بخش کالا، می پردازیم.

مثال قراردادهای آتی در بخش کالا نیز؛ بخش کشاورزی، طلا، نفت، کتان، دانه های روغن و غیره می باشد.

مزایا و معایب پیمان‌های آتی

مثل هر چیز دیگری، قراردادهای آتی، هم مفید هستند و هم ایرادهایی دارند. در این قسمت، شما را ابتدا با مزایای آنها، آشنا خواهیم کرد.

مزایای قراردادهای آتی

اولین مزیت آنها این است که پوشش دهنده و محافظ ریسکهای احتمالی سرمایه گذاران است. به علت اینکه این قرارداد در آینده اجرا می شود در نتیجه، در برابر نوسانات بازار از سرمایه شما محافظت می کند.

دومین مزیت این نوع قرارداد، استفاده از اهرم است. در حقیقت سرمایه گذاران به جای پرداخت مبلغی از قبل به عنوان پیش پرداخت، می توانند از اهرم یا لورج استفاده کنند.

معایب پیمان های آتی

اولین عیب آنها این است که اگر قیمت در جهتی که سرمایه گذاران پیش بینی کرده اند حرکت نکند، آنها متضرر می شوند.

دومین عیب آنها همانطور که در مقاله اهرم چیست ذکر کردیم این است که، درست است که اهرم می تواند در معاملات به شما سود برساند، اما اگر معامله ای مطابق میل شما پیش نرود، می تواند به شما ضررهای زیادی نیز وارد کند.

نحوه تحویل و تسویه پیمان آتی

تسویه و تحویل پیمان های آتی در ایران به این شکل است که بورس کالا بعد از ساعت 15:45 اقدام به تسفیه و تحویل کالا می نماید. پیش شرط این مسئله هم این است که هم خریدار و هم فروشنده بایستی موارد لازم جهت ورود به مرحله تحویل را انجام داده باشند.

در این صورت فرآیند این کار به صورت اتوماتیک انجام خواهد شد. نحوه کار هم به این شکل است که خود اتاق پایاپای، مبلغ قرارداد را از حساب خریدار برداشته و به حساب فروشنده، انتقال می دهد.

ولی در کل نحوه تسویه آنها به دو صورت می باشد: 1- خریدار، قیمتی را که با فروشنده در زمان خرید توافق کرده، می پردازد و فروشنده هم به همین منوال، کالایی که تعهد کرده را تحویل می دهد.

2- در روش دوم، خریدار و فروشنده این فرصت را دارند تا تسویه حسابهای خود را در زمان تحویل، انجام دهند.

جمع بندی

خوب، این هم مقاله دیگری از سری مقالات وبسایت دنیای ترید در بخش قراردادها بود. اگر شما معامله گر بازارهای مالی و مخصوصا قسمت قراردادهای آتی و فوروارد هستید، می توانید این مقاله را یکبار دیگر و با دقت مطالعه کنید.

همانطور که در مقاله خواندید، قرارداد آتی و فوروارد یکی از انواع قراردادهای مشتقه می باشند. فراموش نکنید استفاده از این ابزارها نیازمند دانش کافی و آگاهی لازم می باشند.

قرارداد سلف چیست؟ | نمونه قرارداد سلف در بورس کالا

یکی از ابزارهای مالی در بازار سرمایه قراردادهای سلف می‌باشد که به موجب آن خریدار وجوه مورد تعهد خود را در زمان معامله به فروشنده می‌پردازد و فروشنده متعهد می‌گردد که کالای مورد معامله را در سر رسید تعیین شده به خریدار تحویل دهد. خریدار نمی تواند قبل از سررسید، کالای مورد معامله را به خود فروشنده و یا افرادی غیر از او بفروشد.

هر آنچه لازم است درباره قرارداد سلف بدانید؛

بورس کالای ایران با تجربه‌ای بیش از 10 سال، به داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده‌های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه از جمله قراردادهای آتی مشغول است. انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران در قالب قراردادهای استاندارد شده انجام می‌گیرد؛

• قرارداد نقدی
• قرارداد سلف
• قرارداد نسیه
• قرارداد آتی
• قرارداد سلف استاندارد
• صندوق‌های کالایی
• گواهی سپرده کالایی

که در این مقاله ما قصد داریم درباره قراردادهای سلف (forward contract) و کاربرد آن مطالبی را ارائه نماییم.

قراردادهای سلف در سال 1382 و همزمان با راه‌اندازی بورس فلزات تهران و همچنین، تشکیل بورس کالای ایران به معاملات بورس کالا قدم گذاشت که مورد استقبال کاربران بازار کار قرار گرفت. این قراردادها در بازارهای سنتی ایران دارای سابقه درخشانی می‌باشد. به همین دلیل، قراردادهای سلف جزء پرطرفدارترین معاملات در بورس کالای ایران می‌باشند.

قرارداد سلف چیست؟

در واقع، قرارداد سلف به قراردادی گفته می‌شود که به موجب این قرارداد، کالا با قیمتی معین در زمانی مشخص در آینده (با توافق طرفین) تحویل داده می‌شود و مبلغ آن در هنگام معامله پرداخت می‌گردد. لازم به ذکر است که، در این قرارداد، فروشنده متعهد می‌گردد که در زمان مشخص شده کالا را تحویل نماید.

خواندن این مطالب حتما پیشنهاد می‌شود، مطمئناً یک روزی به درد همه می‌خورد؛

شاید برای شما پیش بیاید که کالا یا ملکی را پیش خرید کنید، به اینگونه معاملات که هم اکنون پول کالای مورد معامله را پرداخت می‌کنید ولی در آینده آن را تحویل می‌گیرید، معامله سلف می‌گویند. قرارداد سلف همان پیش خرید یا پیش فروش است که لازم است قانون و احکام آن را بدانیم تا در آینده دچار دردسر نشویم. در معامله سلف یا پیش فروش، مشتری می‌تواند در مقابل کالایی که قرار است بعدا تحویل بگیرد؛ هم پول نقد پرداخت نماید هم کالای دیگری. به عنوان مثال؛ 30 کیلو نخ تحویل دهد و دو ماه بعد یک فرش 12 متری تحویل بگیرد. فقط قیمت مورد معامله سلف باید دقیق و منظم و در همان روز معامله پرداخت شود و فقط تحویل کالا بماند.

در معامله سلف (پیش فروش) مورد معامله باید معین شود. مثلاً اگر خودروسازان در قرارداد پیش فروش قیمت قطعی یا مشخصات خودروی پیش فروش شده را دقیق تعیین نکنند و یکی از خودروهای موجود در کارخانه را در روز تحویل بنویسند، قرارداد شرعاً و قانوناً دارای اشکال می‌باشد و می‌توان آن را در دادگاه باطل نمود. در قرارداد سلف، هم قیمت و هم نوع و مشخصات مورد معامله باید به طور دقیق مشخص شود.
به عنوان مثال؛ خودروی پیش فروش شده سمند است یا پژو؟ چه رنگی؟ و چه نوع تیپی؟ و یا اگر پیش فروش مسکن می‌باشد، کدام واحد؟ چه متراژی؟ و چه مشخصاتی؟ در قرارداد سلف یا پیش فروش محل و زمان تحویل هم باید دقیق معین شود. فقط لازم به ذکر است که، اگر در زمان تحویل کالای پیش فروش شده، کالا نایاب باشد، خریدار باید عذر پیش فروش کننده (فروشنده) را بپذیرد. می‌تواند صبر کند یا هزینه خود را دریافت کند.

پس، قرارداد پیش فروشی که در آن؛ قیمت ، مورد معامله ، زمان و مکان تحویل دقیق مشخص نشده باشد شرعاً و قانوناً بی اعتبار می‌باشد.

* طبق قانون و شرع، در معامله سلف، تا قبل از موعد مقرر، اجازه فروش کالای پیش خرید شده را ندارید. البته، می‌توانید حقوق خود را از آن قرارداد به دیگری واگذار نمایید.

در صورت تمایل می‌توانید نمونه‌ای از یک قرارداد سلف را در لینک زیر مشاهده نمایید.

کلیک کنید

تفاوت قرارداد سلف با قرارداد آتی

قراردادهای آتی یا futures contract، قراردادهایی هستند که امکان پیش‌بینی قیمت آینده دارایی‌ها را برای تریدرها، سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان کالا فراهم می‌نماید. این قراردادها یک نوع تعهد دو طرفه را ایجاد می‌کند. بنابراین، هر دو طرف در زمان ایجاد قرارداد در یک تاریخ و قیمت مشخص برای انجام معامله با هم توافق می‌کنند. البته، قراردادهای آتی مطابق موافقت‌نامه‌های حقوقی تنظیم شده‌اند که در محل‌های خاصی مبادله می‌شوند. مثل بازار معاملات آتی که یک مرکز مالی برای انجام قراردادهای آتی استاندارد می‌باشد. این یعنی قراردادها دارای حد و مرز و مقررات خاصی هستند. مثل؛ نرخ سود روزانه و اندازه قرارداد!
اولین نمونه بازار معاملات آتی، در اروپا و تقریباً قرن هفدهم میلادی شکل گرفت. اما گفته می‌شود اولین بار بازار معاملاتی آتی که در طول تاریخ برقرار شده، بورس برنج دوجیمای ژاپن می‌باشد. در اوایل قرن هجدهم، مردم ژاپن اکثر پرداخت‌هایشان را با برنج انجام می‌دادند. بنابراین، قراردادهای آتی به عنوان یک راه حفاظتی در برابر خطرات ناشی از قیمت ناپایدار قیمت برنج استفاده می‌شدند.

با روی کار آمدن سیستم ترید الکترونیکی قراردادهای آتی محبوبیت بیشتری پیدا کردند و امروزه کاربرد زیادی در صنایع مالی دارند. قراردادهای آتی قرارداد سلف (Forward) می‌توانند برای مقابله با ریسک خاصی استفاده شوند.
به عنوان مثال؛ یک کشاورز می‌تواند بر اساس یک قرارداد آتی متعهد شود که محصولاتش را در آینده و با یک قیمت مشخص بفروشد و با این کار بدون توجه به وقوع نامطلوب و نوسانات بازار به درکی از درآمد آینده‌اش برسد. قراردادهای آتی امکان مواجه کوتاه مدت با دارایی را هم برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کند. سرمایه‌گذار در این شرایط می‌تواند با در اختیار داشتن یک دارایی خاص وارد موقعیت فروش شود. وقتی یک سرمایه‌گذار بدون داشتن پایه تصمیم می‌گیرد و بر اساس قراردادهای آتی متعهد به فروش می‌شود، معمولاً می‌گوییم که وارد موقعیت عریان شده است. قراردادهای آتی می‌توانند بارها و بارها مبادله شوند تا تاریخ آنها تمام و تسویه شوند. مهلت انقضاء در واقع آخرین تاریخی است که برای انجام معامله در آن قرارداد تعریف شده است و بعد از آن هر دو طرف در قرارداد باید موقعیت‌اش را تسویه نمایند. تسویه می‌تواند در یک قالب فیزیکی و یا اینکه نقدی باشد. معامله‌گری که موقعیت فروش دارد باید دارایی خود را به معامله‌گری دهد که موقعیت‌اش خریده شده، اما در تسویه نقدی دارایی مستقیم مبادله نمی‌شود و در عوض، صاحبان قرارداد به میزان لازم بین هم پول نقد رد و بدل می‌نمایند.

دارندگان قرارداد آتی، علاوه بر انتظار برای سر رسیدن مهلت انقضای قرارداد، می‌توانند موقعیت معکوس با موقعیتی که دارند را اتخاذ نمایند. یعنی offset کنند یا اینکه موقعیت‌شان را تمدید یا rollover نمایند. offset یک روش برای بستن موقعیت قرارداد آتی است که در آن نوع دارایی یکی است اما معامله‌گر موقعیتی معکوس با موقعیتی که دارد را اتخاذ می‌کند. تریدرها با استفاده از این استراتژی می‌توانند پیش از تاریخ تسویه از میزان سود و ضرر اطلاع کسب نمایند. rollover زمانی اتفاق می‌افتد که یک تریدر بعد از offset کردن موقعیت اولش بر اساس قراردادهای آتی وارد موقعیت جدیدی می‌شود. تریدرها با این کار می‌توانند پیش از تاریخ تسویه موقعیت‌شان را تمدید کنند و از یک قرارداد به قرارداد دیگری جابجا شوند. قراردادهای آتی به عنوان یک نوع پیمان آتی استاندارد شده یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای موجود در صنایع مالی به شمار می‌رود.

قرارداد سلف موازی

امروزه و در بازارهای سنتی و امروزی قرارداد سلف موازی مورد تایید و مورد توجه کاربران فعال در بازار سرمایه قرا گرفته است؛ چون هم به نفع دولت است و هم سود مناسبی برای سرمایه‌گذاران دارد. قرارداد سلف موازی جزء قراردادهای پرطرفدار و پرکاربرد می‌باشد. در این قرارداد یک دارایی به عنوان پایه در نظر گرفته می‌شود. بدین گونه که، خریدار کل بها را در ابتدای قرارداد پرداخت می‌نماید و در موعد معین (از پیش تعیین شده) کالا را دریافت می‌کند، که این تاریخ سر رسید بین یک تا دو سال می‌باشد. به همین دلیل، به آنها ابزار مالی تامین کننده کوتاه مدت گفته می‌شود. در این قرارداد فروشنده قبل از اینکه تولید خود را به پایان برساند، هم بهای خود را دریافت کرده و هم اینکه دیگران نگران پیدا شدن خریدار نیستند. به همین دلیل است که، اوراق سلف موازی کاربران فعال بازار و سرمایه‌گذاران استقبال ویژه‌ای از این اوراق نموده‌اند.

کاربرد اوراق سلف

اوراق یا صکوک سلف به اوراقی می‌گویند که بر اساس قرارداد سلف منتشر می‌شوند. در لغت به معنای پیش پرداخت، قبول کردن، اطاعت نمودن و به معنی بیعی است که به موجب آن خریدار، وجوه مورد تعهد خود را از پیش به فروشنده می‌پردازد و فروشنده متعهد می‌شود قرارداد سلف (Forward) که جنس مورد معامله را پس از انقضای مدت معین به خریدار تحویل نماید.

این اوراق برای اولین بار در کشور بحرین شکل گرفت و از سال 2001 تا 2003 حدود 23 بار منتشر گردید. اما این اوراق و اوراقی مانند؛ اوراق مشارکت، مرابحه، اجاره، مزارعه و مساقات به دلیل اینکه ابزاری برای سیاست پولی می‌باشند و برای طرح‌ها و پروژه‌های میان مدت و بلند مدت به کار می‌روند، برای پیشرفت نیاز به استفاده از قرارداد سلف می‌باشند. هم اکنون علاوه بر بحرین، سایر کشورهای اسلامی از جمله ایران نیز در صدد استفاده از اوراق سلف به صورت گسترده در بازارهای سرمایه می‌باشند.

ختم کلام

همه ما حداقل یک بار در زندگی‌مان کالا، ملک، خودرو و . را پیش خرید کرده‌ایم؛ یعنی، ما هنگامی که به سرمایه خود احتیاج نداریم یک پیش خرید انجام می‌دهیم، به این پیش خریدها که طی قراردادی بین خریدار و فروشنده منعقد می‌گردد قرارداد سلف می‌گویند. به عنوان مثال؛ ما یک واحد مسکونی را پیش خرید می‌کنیم و یک سال بعد آن را تحویل می‌گیریم اما با این تفاوت که ما مبلغ پیش خرید را در هنگام بستن قرارداد به فروشنده پرداخت می‌کنیم و در تاریخ از قبل مشخص شده واحد مسکونی خود را تحویل می‌گیریم. تفاوت این قرارداد با قرارداد آتی این است که، قراردادهای آتی برای کنترل ریسک ناشی از نوسانات قیمت به کار گرفته می‌شود.

قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سلف (Forward Contracts) به‌نوعی قرارداد سفارشی‌شده که بین دو طرف به‌منظور خرید یا فروش یک دارایی با قیمتی مشخص‌شده در تاریخی در آینده منعقد می‌شود، اطلاق می‌گردد. یک قرارداد سلف ممکن است به‌منظور محافظت از دارایی‌ها یا به‌منظور ‌به‌دست آوردنِ سود، مورد استفاده قرار گیرد، با این وجود ماهیت غیراستانداردِ این قراردادها و قابلیت سفارشی شدن‌ آن‌ها این قراردادها را برای محافظت از دارایی‌های سبد سهام در برابر نوسانات قیمتی مناسب می‌گرداند.

مبانی قراردادهای سلف

برخلاف قراردادهای استاندارد آتی، یک قرارداد سلف می‌تواند در مقادیر کالاها، اندازهٔ‌ آن‌ها و همچنین تاریخ انتقال دچار تغییراتی شود. کالاهایی که قابلیت مبادله شدن را دارند شامل دانه‌های خوراکی، فلزات ارزشمند، گاز طبیعی، نفت و یا حتی ماکیان می‌باشند. یک قرارداد سلف می‌تواند برمبنای انتقال پول و یا انتقال دارایی بسته شود.

قراردادهای سلف در هیچ مرکز بورسی مبادله نمی‌شوند و جزو ابزارهای مالی به‌شمار می‌آیند که در بازارهای خارج از بورس (Over The Counter markets – OTC) مبادله می‌گردند. با وجود این که طبیعت معامله شدن این قراردادها در خارج از بازار بورس ایجاد تغییرات در مفاد قراردادها را ‌آسان‌تر می‌کند، عدم وجود یک مؤسسه تهاتری که بر تراکنش‌ها نظارت کند امکان ریسک عدم‌پرداخت تعهدات را افزایش می‌دهد. در نتیجه، قراردادهای سلف برخلاف قراردادهای آتی به‌آسانی در اختیار ‌سرمایه‌گذاران خُرد قرار نمی‌گیرند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد قراردادهای آتی می‌توانید از مطلب آموزشی «قراردادهای آتی چیست؟» دیدن نمایید.

نکات کلیدی:

• یک قرارداد سلف، قراردادی سفارشی‌شده بین دو طرف معامله به‌منظور خرید یا فروش یک دارایی با قیمتی از پیش تعیین‌شده و در یک تاریخ در آینده می‌باشد.
• قراردادهای سلف می‌توانند براساس یک دارایی خاص، مقداری خاص یا تاریخ انتقالی خاص تنظیم گردند.
• قراردادهای سلف در هیچ مرکز بورسی مبادله نمی‌گردند و به‌عنوان ابزارهای مالی مبادله‌شده در بازارهای خارج از بورس (Over The counter – OTC) شناخته می‌شوند.

قراردادهای سلف در برابر قراردادهای آتی

هر دو قراردادهای سلف و قراردادهای آتی، توافق‌نامه‌هایی به‌منظور خرید یا فروش یک کالا با قیمت تعیین‌شده در آینده می‌باشند. اما باید در نظر داشته باشیم که تفاوت‌های اندکی نیز بین این دو وجود دارد. اولین تفاوت در این است که قراردادهای سلف در بورس معامله نمی‌شوند، اما قراردادهای آتی در مراکز بورسی مورد معامله قرار می‌گیرند. توافق‌های انجام شده در قرارداد سلف در انتهای این قرارداد انجام می‌گردند، در حالی که مقدار سود و زیان قراردادهای آتی به‌صورت روزانه قابل واریز شدن می‌باشند. مهم‌تر از همه، قراردادهای آتی به‌شکل قراردادهای استانداردشده موجود می‌باشند و نمی‌توان در مفاد آن به‌منظور سازگار کردن ‌بیشتر، دست‌کاری کرد.

مثال‌هایی از یک قرارداد سلف

در نظر بگیرید که یک تولیدکنندهٔ محصولات کشاورزی، به مقدار 5,000 ‌‌تن ذرت دارد که می‌خواهد‌ آن‌ها را تا 6 ماه آینده به فروش برساند و در مورد کاهش احتمالی قیمت ذرت نگران می‌باشد. در نتیجه او وارد یک قرارداد سلف با یک مؤسسهٔ مالی می‌شود تا 5,000 ‌‌تن ذرتش را با قیمت 212.6 دلار به‌ازای هر تن در 6 ماه بعد به فروش برساند، و این قرارداد سلف برمبنای پول نقد منعقد شده است. 6 ماه بعد، قیمت لحظه‌ای ذرت ممکن است به یکی از سه حالت زیر باشد:

1. دقیقاً برابر با 169.29 دلار به‌ازای هر تن باشد. در این حالت، هیچ پولی توسط تولیدکننده و یا مؤسسهٔ مالی دریافت نمی‌شود و قرارداد بسته می‌شود.
2. قیمت، بالاتر از قیمت حال حاضر باشد. فرض کنید که قیمت ذرت 196.8 دلار به‌ازای هر تن باشد. در این حالت، تولیدکننده باید مبلغ 1.375 میلیون دلار را به مؤسسه بپردازد. و این مبلغ حاصل تفاوت بین قیمت توافقی 169.29 دلار و 196.8 دلار به‌ازای هر تن می‌باشد.
3. قیمت ذرت کاهش یافته و به 137.8 دلار به‌ازای هر تن رسیده باشد. در این حالت مؤسسهٔ مالی باید مبلغ 1.575 میلیون دلار را به تولیدکننده بپردازد، و این مبلغ حاصل تفاوت بین قیمت توافقی 169.29 دلار و 137.8 دلار به‌ازای هر تن می‌باشد.

ریسک‌های قراردادهای سلف

بازارهای تبادل قراردادهای سلف بازارهایی عظیمی هستند زیرا بسیاری از شرکت‌های بزرگ در سرتاسر جهان از آن به‌منظور محافظت از پول و دارایی خود و همچنین محافظت در برابر تغییرات نرخ بهره از این نوع قراردادها استفاده می‌کنند. با این وجود، از آنجایی که جزئیات قراردادهای سلف بین خریدار و فروشنده می‌ماند (و توسط عموم شناخته نمی‌شود) حدس زدن اندازهٔ این بازار کاری دشوار می‌باشد.

اندازهٔ بزرگ و همچنین طبیعت نظارت‌نشدهٔ قراردادهای سلف بدین معنی است که این بازارها مستعد عدم پرداخت تعهدات به‌صورت یک سناریوی پلکانی می‌باشند. در حالی که بانک‌ها و مؤسسات مالی احتمال این ریسک را با انتخاب کردن وسواسی طرف مقابل کم می‌کند، هنوز هم احتمال بالایی از ریسک عدم پرداخت تعهدات وجود دارد.

یک ریسک دیگر که با طبیعت استاندارد نشدهٔ قراردادهای سلفی به‌وجود می‌آید این است که‌ آن‌ها تنها در تاریخ توافق‌شده اعمال می‌گردند و ویژگی Market to Market مانند قراردادهای آتی را ندارند. حال در نظر بگیرید که در صورت تفاوت زیاد بین نرخ سلف و همچنین نرخ کنونی در زمان اجرای قرارداد چه تأثیراتی را در قرارداد می‌گذارد. در این حالت، مؤسسهٔ مالی‌ای که قرارداد را بسته بود در معرض درجهٔ بالاتری از ریسک قرار می‌گیرد و همچنین امکان عدم‌پرداخت تعهدات (Defaulting) نیز بالاتر می‌رود.

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.

قرارداد نرخ سلف (Forward rate Agreement (FRA))

موافقت‌نامه نرخ سلف (FRA) نوعی ابزار مشتقه فرابورسی است که به عنوان جزئی از بازارهای پول معامله می‌گردد. این موافقت‌نامه نوعی تسهیلات مبتنی بر تاریخ سلف بوده که در یک نرخ ثابت معامله می‌شود اما بدون مبادله اصل مبلغ بوده و تنها مربوط به بهره مورد استفاده بر روی مقادیر اسمی بین نرخ معامله و نرخ واقعی رایج در زمان تسویه می‌شود. بنابراین موافقت‌نامه‌ای نرخ سلف (FRA) جزء ابزارهای زیر خط ترازنامه (OBS) به حساب می‌آید. موافقت‌نامه‌های نرخ سلف (FRAs)، بانک‌ها را قادر به پوشش مواجهه با ریسک نرخ بهره می‌کند و نیز ممکن است برای سفته‌بازی در سطح نرخ‌های بهره آتی مورد استفاده قرار گیرند. هنگامی که موافقت‌نامه نرخ سلف معامله می‌شود،‌ خریدار، مبلغ اسمی معین را در نرخ ثابت استقراض کرده (فروشنده قرض می‌دهد)، و تسهیلات بر پایه یک نرخ توافقی در آینده اتفاق می‌افتد. اگر کاهشی در نرخ‌های بهره رخ دهد، خریدار باید تفاوت بین نرخی که در آن موافقت‌نامه نرخ سلف معامله شده و نرخ واقعی به عنوان درصدی از مبلغ اسمی را پرداخت کند. به عبارتی اگر کاهشی در نرخ‌های بهره وجود دارد، فروشنده عایدی کسب می‌کند و اگر افزایشی در نرخ رخ دهد،‌ فروشنده پرداخت خواهد کرد.

تعریف به حد

موافقت‌نامه نرخ سلف (FRAs) قراردادی برای استقراض یا قرض‌دهی مبلغ نقدی اسمی برای دوره زمانی تا ۱۲ماه می‌باشد. خریدار موافقت‌نامه نرخ سلف، یک مبلغ اسمی را استقراض می‌کند در حالی که فروشنده این موافقت‌نامه، این مبلغ وجه نقد را قرض می‌دهد. اگر کاهشی در نرخ‌های بهره وجود دارد، فروشنده عایدی کسب می‌کند و اگر افزایشی در نرخ رخ دهد،‌ فروشنده پرداخت خواهد کرد.

وجوه افتراق یا شقوق مختلف

موافقت‌نامه نرخ سلف متفاوت از سایر ابزارهای بازار پول است. چراکه در بازار نقد، طرف تجاری که گواهی سپرده خریداری می‌کند یا سهمی را در بازار بازخرید اوراق خرید می‌کند به عنوان قرض‌دهنده وجوه به حساب می‌آید. در حالیکه با یک موافقت‌نامه نرخ سلف در واقع هیچ استقراض یا قرض‌دهی نقد اتفاق نمی‌افتد به طوری که محصول موردنظر جزء اقلام زیر خط ترازنامه محسوب می‌شود و مبلغ اسمی تنها مبلغی است که پرداخت بهره بر روی آن محاسبه می‌شود. بنابراین هنگامی که موافقت‌نامه نرخ سلف معامله می‌شود،‌ خریدار مبلغ اسمی معین را در نرخ ثابت استقراض کرده و در سوی مقابل، فروشنده معادل آن را قرض می‌دهد.

فهرست مطالب

محتویات

مقدمه [ ویرایش | ویرایش مبدأ ]

موافقت‌نامه نرخ سلف (FRA) نوعی ابزار مشتقه فرابورسی است که به عنوان جزئی از بازارهای پول معامله می‌گردد. این نوع قرارداد اساسا یک تسهیلات سلف اما بدون مبادله اصل آن است به طوری که فقط مابه التفاوت بین نرخ‌های بهره معامله شود. موافقت‌نامه نرخ سلف (FRAs) نوعی تسهیلات مبتنی بر تاریخ سلف بوده که در یک نرخ ثابت معامله می‌شود اما بدون مبادله اصل مبلغ بوده و تنها مربوط به بهره مورد استفاده بر روی مقادیر اسمی بین نرخ معامله و نرخ واقعی رایج در زمان تسویه می‌شود. بنابراین موافقت‌نامه‌های نرخ سلف (FRA) جزء ابزارهای زیر خط ترازنامه (OBS) به حساب می‌آیند. با معامله امروز در نرخ بهره‌ای که در نقطه‌ای از زمان در آینده موثر می‌باشد،‌ موافقت‌نامه‌های نرخ سلف (FRAs)، بانک‌ها را قادر به پوشش اکسپوژر با ریسک نرخ بهره می‌کند و نیز ممکن است برای سفته‌بازی در سطح نرخ‌های بهره آتی مورد استفاده قرار گیرند.

موافقت‌نامه نرخ سلف (FRAs) قراردادی برای استقراض یا قرض‌دهی مبلغ نقدی اسمی برای دوره زمانی حداکثر ۱۲ ماهه می‌باشد که از هر نقطه‌ای در طول ۱۲ ماه با نرخ توافقی نرخ (FRA) شروع می‌شود. خریدار موافقت‌نامه نرخ سلف، یک مبلغ اسمی را استقراض می‌کند در حالی که فروشنده این مبلغ وجه نقد را قرض می‌دهد. در بازار نقد، طرف تجاری که گواهی سپرده خریداری می‌کند یا خرید سهمی را در بازار بازخرید اوراق پیشنهاد می‌دهد به عنوان قرض‌دهنده وجوه به حساب می‌آید. موافقت‌نامه نرخ سلف خرید در بازار به معنای استقراض است. البته، ‌از اصطلاح اسمی به این خاطر استفاده می‌کنیم که با یک موافقت‌نامه نرخ سلف هیچ استقراض یا قرض‌دهی نقد در واقع اتفاق نمی‌افتد به طوری که محصول موردنظر جزء اقلام زیر خط ترازنامه محسوب می‌شود. مبلغ اسمی تنها مبلغی است که پرداخت بهره بر روی آن محاسبه می‌شود.

بنابراین هنگامی که موافقت‌نامه نرخ سلف معامله می‌شود،‌ خریدار مبلغ اسمی معین را در نرخ ثابت استقراض کرده (فروشنده قرض می‌دهد)،‌ و تسهیلات بر پایه یک نرخ توافقی در آینده اتفاق می‌افتد. خریدار، استقراض کننده اسمی است و بنابراین اگر افزایش در نرخ‌های بهره، بین تاریخی که موافقت‌نامه نرخ سلف معامله می‌شود و تاریخی که موافقت‌نامه نرخ سلف ترتیب اثر داده شود، آنگاه خریدار مذکور ‌تحت پوشش قرار می‌گیرد. اگر کاهشی در نرخ‌های بهره رخ دهد، خریدار باید تفاوت بین نرخی که در آن موافقت‌نامه نرخ سلف معامله شده و نرخ واقعی به عنوان درصدی از مبلغ اسمی را پرداخت کند. خریدار شاید از موافقت‌نامه نرخ سلف برای پوشش اکسپوژر واقعی استفاده کند که به معنای استقراض واقعی پول یا سفته‌بازی بر روی افزایش در نرخ‌های بهره می‌باشد. طرف مقابل برای انتقالات،‌ یا فروشنده موافقت‌نامه نرخ سلف، قرض‌دهنده اسمی وجوه بوده و نرخ را برای قرض‌دهی وجوه تثبیت کرده است. اگر کاهشی در نرخ‌های بهره وجود دارد، فروشنده عایدی کسب می‌کند و اگر افزایشی در نرخ رخ دهد،‌ فروشنده پرداخت خواهد کرد. فروشنده دوباره ممکن است تسهیلات واقعی برای پوشش یا اقدام به عنوان یک سفته باز را در اختیار دارد.

سازوکار موافقت‌نامه نرخ سلف [ ویرایش | ویرایش مبدأ ]

موافقت‌نامه نرخ سلف در هر بازار به طور مجازی تحت مجموعه بندهای قراردادی و پیمان‌هایی معامله می‌شوند که مشابه هستند. انجمن بانکداران بریتانیا (BBA) مستندسازی حقوقی استاندارد را انجام داده تا معامله موافقت‌نامه نرخ سلف را به سرانجام برساند. اصطلاحات استاندارد زیر در بازار مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مبلغ اسمی: مقداری که موافقت‌نامه نرخ سلف در آن معامله می‌شود.

تاریخ معامله: تاریخی که در آن موافقت‌نامه نرخ سلف داد و ستد می‌شود.

تاریخ تسویه: تاریخی که در آن تسهیلات یا سپرده اسمی وجوه موثر واقع می‌شوند و به معنای آن است که شروع به کار می‌کند. این تاریخ در رابطه با مبلغ اسمی ‌و تنها برای اهداف محاسباتی مورد استفاده قرار می‌گیرد به طوری که هیچ تسهیلات یا سپرده واقعی اتفاق نمی‌افتد.

تاریخ تثبیت: این، همان تاریخی است که در آن نرخ مرجع تعیین می‌شود و به معنای زمانی است که نرخی در معامله موافقت‌نامه نرخ سلف با نرخ‌های دیگر مقایسه می‌شود.

تاریخ سررسید: تاریخی است که تسهیلات یا سپرده اسمی در آن منقضی می‌شود.

دوره قرارداد: زمان بین تاریخ تسویه و تاریخ سررسید است.

نرخ موافقت‌نامه نرخ سلف: ‌نرخی است که به عنوان بخشی از محاسبه مقدار تسویه به شمار رفته و معمولا نرخ بهره استقراض بین بانکی (لایبور) در نرخ تثبیت کننده برای دوره قرارداد به حساب می‌آید.

مبلغ تسویه: مبلغی که به عنوان مابه التفاوت بین نرخ موافقت‌نامه نرخ سلف و نرخ مرجع به عنوان درصدی از مبلغ اسمی محاسبه شده و توسط یکی از طرفین معامله به طرف دیگر در تاریخ تسویه پرداخت می‌شود.

این اصطلاحات در نمودار ذیل توضیح داده شده است:

تاریخ انتقال وجه، معمولا دو روز کاری بعد از تاریخ معامله بوده در حالی که طبق توافق می‌تواند زودتر یا دیرتر از این صورت گیرد. تاریخ تسویه، دوره زمانی است که بعد از تاریخ انتقال وجه خواهد بود و مثلا به بندهای موافقت‌نامه نرخ سلف 1*4، یک تاریخ تسویه یک ماه تقویمی بعد از تاریخ انتقال وجه مربوط خواهد شد. تاریخ محاسبه نرخ بازار و نرخ توافق شده معمولا دو روز کاری قبل از تاریخ تسویه می‌باشد. مجموع مبلغ جهت تسویه در تاریخ تسویه پرداخت می‌شود و از آنجائیکه به مبلغی در طی زمان بر می‌گردد که جلوتر و در شروع دوره قرارداد پرداخت می‌شود، مبلغ محاسبه شده همان ارزش فعلی تنزیل شده می‌باشد. این امر بخاطر پرداخت نرمال بهره بر روی سپرده یا تسهیلات در پایان دوره زمانی تا جایی که به آن ربط پیدا می‌کند به خاطر این که موافقت‌نامه نرخ سلف این پرداخت را در شروع دوره مربوطه انجام می‌دهد، مبلغ تسویه معادل مجموع ارزش فعلی تنزیل شده می‌باشد.

قیمت‌گذاری موافقت‌نامه نرخ سلف [ ویرایش | ویرایش مبدأ ]

موافقت‌نامه‌های نرخ سلف همان گونه که از نامشان پیداست، ابزارهای نرخ سلف هستند و با استفاده از اصول نرخ سلف و به گونه‌ای که پیش از این پایه‌گذاری شده بود، قیمت‌گذاری می‌شوند. سرمایه‌گذاری را در نظر بگیرید که دو گزینه پیش رو دارد: یک سرمایه‌گذاری شش ماهه با نرخ 5 درصد یا یک سرمایه‌گذاری یک ساله با نرخ 6 درصد. اگر سرمایه‌گذار تمایل به سرمایه‌گذاری برای 6 ماه داشته باشد و سپس سرمایه‌گذاری را برای شش ماه دیگر تجدید کند، چه نرخی برای دوره تجدید سرمایه‌گذاری مورد نیاز است تا بازدهی نهایی معادل با 6 درصد از سرمایه‌گذاری یک ساله در دسترس می‌باشد؟ اگر یک موافقت‌نامه نرخ سلف به عنوان نرخ سلف تقسیمی بین دو دوره را در نظر بگیریم، تنها برای این نرخ سلف راه‌حل ارائه کردیم و این نرخ موافقت‌نامه نرخ سلف تقریبی خواهد بود. این نرخ در برخی مواقع به عنوان شکاف نرخ بهره در بازارهای پول تلقی می‌گردد (نباید با ریسک شکاف بین بانکی به معنای مواجهه نرخ بهره‌ای که از وضعیت سررسید خالص دارایی‌ها و بدهی‌ها برمی‌خیزد، مقایسه شود). می‌توان از فرمول سر به سر نرخ سلف استاندارد برای حل نرخ موافقت‌نامه مورد نیاز استفاده کرد. این رابطه را زمانی پایه‌گذاری می‌کنند که محاسبه نرخ‌های سلفی که بدون آربیتراژ بوده مورد بحث قرار گیرد. رابطه داده شده در معادله (1) نرخ‌های بهره ساده را به دوره‌های زمانی تا یک سال مرتبط می‌کند به طوری که هیچ ترکیب بهره‌ای مورد نیاز نباشد. از آنجائیکه موافقت‌نامه‌های نرخ سلف ابزارهای بازار پول هستند ما ملزم به محاسبه نرخ‌هایی برای دوره‌های مازاد بر یک سال نیستیم که در آن نیاز به مرکب کردن در معادله داشته باشد. این موضوع توسط معادله (1) بیان می‌شود:

(l + r2 t2 )= (l + rl tl)(l + rf tf )

r2 برابر است با نرخ بهره بازار نقد برای دوره طولانی

r1 برابر است با نرخ بهره بازار نقد برای دوره کوتاه

rf برابر است با نرخ سلف برای دوره شکاف

t2 برابر است با دوره زمانی امروز تا پایان دوره طولانی

t1 برابراست با دوره زمانی از امروز تا پایان دوره کوتاه

tf دوره شکاف زمانی سلف یا دوره قرادادی برای موافقت‌نامه نرخ سلف

دوره زمانی t1 دوره‌ای از تاریخ معامله تا تاریخ تسویه بر اساس موافقت‌نامه نرخ سلف است در حالیکه t2 دوره زمانی است که از تاریخ معامله تا تاریخ سررسید موافقت‌نامه نرخ سلف است. دوره زمانی برای موافقت‌نامه نرخ سلف (دوره قرارداد) معادل t2 منهای t1 است. می‌توان علامت t را برای دوره قرارداد سلف (Forward) زمانی، با n به عنوان تعداد روزها در دوره‌های زمانی جایگزین نماییم. اگر این کار صورت گیرد و سپس معادله را برای حل rFRA یعنی نرخ موافقت‌نامه نرخ سلف بازنویسی کنیم، رابطه (2) را خواهیم داشت:

که در آن n1 تعداد روزها از تاریخ معامله یا تاریخ اختلاف نرخ بازار و نرخ توافق شده تا تاریخ تسویه می‌باشد، n2 تعداد روزها از تاریخ معامله یا تاریخ اختلاف دو نرخ بازار و نرخ توافق شده تا تاریخ سررسید، r1 اختلاف نرخ بازار و نرخ توافق شده تا تاریخ تسویه، r2 اختلاف نرخ بازار و نرخ توافق شده از تاریخ اختلاف دو نرخ تا تاریخ سررسید، nfra تعداد روزهای موجود در دوره قرارداد موافقت‌نامه نرخ سلف، rFRA نرخ موافت نامه نرخ سلف است.

جستارهای وابسته

• محصولات و خدمات بانکی
• دفتر معاملاتی
• ضمانت‌نامه‌ها
• پیمان آتی نرخ بهره کوتاه مدت

پانویس/ پاورقی