قرارداد آتي چیست؟

معاملات آتی چیست؟ خرید و فروش در بازار مشتقه

معاملات آتی چیست؟ خرید و فروش در بازار مشتقه چگونه است؟ قرارداد آتی یک قرارداد قانونی است که به موجب آن توافق می‌شود در زمان آینده یک کالا به قیمت از پیش تعیین‌شده معامله شود.

هر قرارداد آتی چهار رکن اساسی دارد:

• کالای مشخص: مثلا شما قرارداد می‌کنید که در آینده گندم دریافت کنید. فروشنده نمی‌تواند به شما جو تحویل بدهد.
• قیمت مشخص: فرض کنید قرار گذاشته‌اید که سال آینده گندم را از قرار کیلویی 100 تومان بخرید. قیمت بازار آزاد هر اندازه که باشد، فروشنده باید همان 100 تومان را از شما بگیرد. چه گندم یک ریال شده باشد چه هزار تومان.
• کیفیت مشخص: اگر شما بر سر یک استاندارد کیفی توافق کرده‌اید (متناسب با برگه آزمایشگاه استاندارد) فروشنده باید همان درجه کیفی را تامین کند.
• زمان مشخص: مهم‌ترین رکن قرارداد آتی، یک زمان مشخص است که در آن باید کالای خود را دریافت کنید.

قرارداد آتی در پوست گردو

اگر حوصله ندارید تمام این مقاله را بخوانید تنها با خواندن این چهار بند با کلیت قرارداد آتی آشنا خواهید شد:

• قرارداد آتی یک قرارداد است که به موجب آن کالایی در زمان آینده با قیمت مشخص، در تاریخ مشخص معامله می‌شود.
• خریدار می‌تواند قرارداد خود را به شخص دیگر واگذار کند. هر قدر به زمان تحویل نزدیک شویم، قیمت قرارداد به قیمت بازار نزدیک‌تر می‌شود. همچنین پیش‌بینی عمومی از قیمت کالا در زمان سررسید بر قیمت قرارداد آتی اثر دارد.
• به کمک قرارداد آتی خرید و قرارداد آتی فروش، شما می‌توانید در این بازار به شکل دوطرفه سود کنید. اگر فکر می‌کنید قیمت بالا می‌رود، موقعیت خرید می‌گیرید. اگر گمان می‌کنید که قیمت پایین می‌آید، موقعیت فروش می‌گیرید. اگر موقعیت فروش بگیرید حتما لازم نیست کالا را تحویل دهید، بلکه می‌توانید قرارداد را به فروشنده‌ای دیگر واگذار کنید.
• در این بازار امکان استفاده از اهرم وجود دارد. یعنی با پرداخت وجه یک واحد کالا، می‌توانید بیشتر از یک واحد کالا را بخرید یا بفروشید. مثلا پول یک سکه را بدهید، اما قرارداد خرید ده سکه را بگیرید. به این ترتیب اگر قیمت سکه طلا ده درصد بالا برود، شما 100% سود می‌کنید. (چون اهرم 10 دارید.)
• شرکت‌ها از قرارداد آتی استفاده می‌کنند تا هزینه انبارداری را کاهش دهند و ریسک نوسان‌های قیمت مواد اولیه و محصول نهایی را از میان بردارند.

وظایف خریدار و فروشنده در قرارداد آتی

هر قرارداد آتی یک خریدار و یک فروشنده دارد. در مثالی که زدیم، شما خریدار گندم و یک کشاورز فروشنده گندم است.

در زمان سررسید خریدار موظف به تسویه وجه معامله است.

فروشنده نیز موظف است در این زمان کالای مورد معامله را تحویل دهد.

هیچ‌کدام از دو طرف حق ندارند نسبت به تسویه وجه یا تحویل کالا کوتاهی کنند.

درک مفهوم معاملات مشتقه

قرارداد آتی به هیچ عنوان مفهوم مدرنی نیست. ایرانیان باستان، رومی‌ها و مصری‌ها قراردادهایی داشتند، شبیه به آنچه امروز قراردادی آتی می‌نامیم.

در ژاپن قرارداد آتی برنج مرسوم بود. مزرعه‌داران برای فروختن برنج در سال‌های آتی و دریافت وجه در همان زمان قراردادهایی تنظیم می‌کردند.

در هلند، برگه‌های قرارداد آتی گل لاله به صورت اوراق بهادار معامله می‌شد. این اولین نمونه از شکل امروزی قراردادهای مشتق‌شده بود.

یک مثال ساده از قرارداد آتی

فرض کنید با هم رفته‌ایم شمال. در راه برگشت از یک کارخانه شالی‌کوبی، 100 کیلو برنج می‌خریم از قرار هر کیلو 30 هزار تومان. 3 میلیون تومان پول می‌دهیم و 5 گونی 20 کیلویی می‌گیریم. این یک معامله نقدی است.

اما به‌غیر معاملات نقدی عادی، معاملات دیگری هم قابل تصور است که به آن‌ها معاملات مشتقه می‌گوییم.

معروف‌ترین مثال از مشتقه، خرید نسیه است. یعنی 5 گونی برنج را می‌گیریم و قول می‌دهیم که تا زمانی مشخص، پول را واریز کنیم.

اما قرارداد آتی با قرارداد نسیه تفاوت دارد. عمده تفاوت این است که کالا، در زمان تسویه وجه تحویل داده می‌شود.

معاملات آتی به عنوان یک ابزار مشتقه

اما قرارداد آتی به چه صورت است؟

تصور کنید که ما سالی 100 کیلو برنج مصرف داریم. اگر الان 200 کیلو بخریم، برای انبارکردن و نگه‌داری برنج‌ها دچار مشکل می‌شویم.

با برنج‌فروش قرار می‌گذاریم که سال دیگر که شمال آمدیم 100 کیلو برنج دیگر به ما بدهد، پولش را هم همان موقع بدهیم. برنج‌فروش قبول می‌کند که این کار را از قرار هر کیلو 36 هزار تومان انجام دهد.

سال دیگر ما باید 3.6 میلیون بپردازیم و 100 کیلو برنج با کیفیت مشخص تحویل بگیریم. این یک قرارداد آتی است. (البته در دید تخصصی، قرارداد آتی با پیمانی که در این مثال زدیم تفاوت دارد. برای سادگی و قابل فهم شدن موضوع، از این مثال استفاده شد.)

بعد از سه ماه متوجه می‌شویم که ما برنج لازم نداریم. از طرفی قیمت برنج به هر کیلو 40 هزار تومان رسیده است. قرارداد خود را به قیمت هر کیلو 2 هزار تومان به شخص دیگری می‌فروشیم. حالا او می‌تواند با این قرارداد به برنج‌فروش مراجعه کند، 36 هزار تومان بپردازد و برنج بگیرد. هر کیلو برنج برای او 38 تومان تمام خواهد شد. ما 200 هزار تومان سود کرده‌ایم. خریدار جدید هم در مجموع 200 هزار تومان کم‌تر برای خرید برنج پرداخت می‌کند.

اما شاید قیمت برنج در این مدت پایین بیاید. مثلا به هر کیلو بیست هزار تومان برسد. در این صورت ما ضرر کرده‌ایم. چرا که باید برنج را 16 هزار تومان گران‌تر از قیمت بازار بخریم.

وجه تضمین در قرارداد آتی

فرض کنید قیمت برنج به 20 هزار تومان رسیده و شما قرار گذاشته‌اید که برنج را 36 هزار تومان بخرید. چه کار می‌کنید؟ به احتمال زیاد سال دیگر برنامه شمال را لغو کنید و برای گرفتن برنج مراجعه نکنید. فروشنده از تصمیم شما بی‌خبر است و برنج را آماده می‌کند. اما برنج‌ها روی دستش می‌ماند.

برای این که خریدار یا فروشنده معامله را یک‌طرفه فسخ نکنند، یک مبلغ به عنوان وجه تضمین نزد یک امین می‌گذارند.

مثلا هر کدام از شما، برای خرید 100 کیلو برنج، 300 هزار تومان پیش یک شخص می‌گذارید. اگر شما برای تحویل گرفتن برنج مراجعه نکنید، 300 هزار تومان شما به عنوان جریمه به فروشنده داده می‌شود. اگر هم فروشنده برنج را تحویل ندهد، شما جریمه دریافت می‌کنید.

در این مثال، شما معادل 10 درصد قیمت کل معامله را وجه تضمین قرار داده‌اید.

طبیعی است که اگر قیمت برنج ده درصد کم شود، برای شما فرقی نمی‌کند که بروید و برنج را تحویل بگیرید، یا معامله را فسخ کنید و جریمه پرداخت کنید. در این حالت می‌شود معامله‌ را فسخ‌شده فرض کرد. در این معامله، فروشنده به اندازه وجه تضمین شما سود کرده است.

شما از کاهش 10 درصدی قیمت چقدر ضرر کرده‌اید؟ 100%! چطور؟ کل پولی که پرداخت کرده بودید 300 هزار تومان بود، که تمام آن را از دست داده‌اید.

اهرم در معاملات آتی

فرض کنید که می‌دانید قرار است به زودی قیمت برنج بیست درصد افزایش پیدا کند. شما ده میلیون تومان پول دارید. اگر تمام این پول را برنج بخرید و پس از گران شدن به بازار عرضه کنید، 2 میلیون تومان سود می‌کنید.

اما فرض کنید که یک قرارداد آتی برنج با اهرم 10 ببندید. در این صورت با ده میلیون وجه تضمین می‌توانید معادل 100 میلیون تومان برنج بخرید. اگر برنج 20 درصد گران شود، حالا شما 20 میلیون تومان سود می‌کنید. یعنی با ده درصد افزایش قیمت، پول شما سه برابر می‌شود.

اما برعکس این ماجرا هم صادق است. اگر قیمت برنج ده درصد کاهش پیدا کند، شما ده میلیون تومان ضرر می‌کنید. یعنی کل پول خود را با یک منفی ده درصد از دست می‌دهید.

می‌بینید که بستن قرارداد آتی (یا خریدن قرارداد دیگران) همان اندازه که می‌تواند سودآور باشد، پرریسک نیز هست.

فرق معامله آتی و فوروارد در چیست؟

گاهی به معاملات فوروارد، پیمان آتی‌ (در مقایسه با قرارداد آتی) نیز می‌گویند. اما آیا می‌دانید معامله فوروارد با فیوچر چه فرقی دارد؟

اگر در اینترنت تفاوت معاملات آتی و فوروارد را جستجو کنید، ممکن است به تفاوت‌های بربخورید که هیچ‌کدام درست نیستند.

قرارداد آتي چیست؟

اوراق بهادار

• معرفی اوراق بهادار
• فرم اوراق
• سجام و احراز هویت
• کد بورسی

ضوابط اجرایی

• ضوابط اجرایی سنجش شرایط مشتری
• کارمزد
• اعتبار

بورس کالا

• معرفی بورس کالا
• فرم‌های بورس کالا
• رینگ‌های معاملاتی
• معاملات آتی

لینک‌ها

بورس انرژی

• معرفی بورس انرژی
• فرم‌های بورس انرژی
• شماره حساب‌ بورس انرژی

معاملات

• معاملات بورس انرژی

عرضه و پذیرش

سامانه معاملات

• پشتیبانی سامانه معاملات
• منابع آموزشی سامانه‌های معاملاتی
• راهنمای سامانه‌های معاملاتی

اطلاعات بازار

• وبلاگ تحلیل‌ها و گزارشات
• گزارش روزانه
• تحلیل بنیادی
• بولتن هفتگی

آمار و اخبار و تحلیل‌ها

درباره ما

تماس‌ با ما

• راه‌های ارتباطی
• شماره حساب‌ها
• دعوت به همکاری
• اخبار ویژه کارگزاری

معاملات آتی

آشنایی با قراردادهای آتی

تعریف قراردادهای آتی: قرارداد آتي قراردادي است كه فروشنده بر اساس آن متعهد می شود در سررسيد معين، مقدار معيني از كالاي مشخص را به قيمتي كه الان تعيين می‌كنند، بفروشد و در مقابل طرف ديگرقرارداد متعهد می شود آن كالا را با آن مشخصات، خريداري كند.در این قراردادها، براي جلوگيري از امتناع طرفين از انجام قرارداد، طرفين به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغي را به عنوان وجه تضمين نزد اتاق پاياپاي بگذارند و متعهدمی شوند متناسب با تغيیرات قيمت آتی، وجه تضمين را تعديل كنند و اتاق پاياپاي بورس کالا از طرف آنان وكالت دارد متناسب با تغييرات، بخشي از وجه تضمين هر يک از طرفين را به عنوان اباحه تصرف در اختيار طرف دیگر معامله قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سر رسيد با هم تسويه كنند.

معاملات آتي در بورس کالاي ايران

با توجه به اينکه اولين معاملات قراردادهاي آتی در دنيا به صورت استاندارد در بور سهاي کالايی انجام شده است.در کشور ما نيزمعاملات اولين قرارداد آتی در بورس کالای ايران با راه اندازی قرارداد آتی بر روی شمش طلاي يک اونسی که در سال1387مورد پذيرش قرار گرفته بود آغاز شد.اما با راه اندازی قراردادهای آتی بر روی سکه طلای بهارآزادی و آغاز معاملات آن هم اکنون تقریبا تمام معاملات آتی بورس کالا به قراردادهای سکه طلای بهارآزادی اختصاص پیدا کرده است که روز به روز نیز بر متقاضیان حضور در این بازار افزوده می شود نگاهی به آمار معاملات قراردادهای آتی در بورس کالای ایران نشان می‌دهد طی مدتی که از راه اندازی این قراردادها می گذرد، حجم و ارزش این معاملات هر سال نسبت به سال قبل افزایش بسیار چشمگیری راتجربه کرده است.

برخي اصطلاحات مهم در قراردادهاي آتي

دارايی پايه، کالا يا آن دارايي که قرارداد آتی بر روي آن منتشر می شود را دارايی پايه می گويند. معمولاً در بورس هاي کالايی دنيا دارايی‌هاي مختلفی از جمله محصولات کشاورزی،انواع فلزات، انواع فراورده های نفتی و سايرمحصولات به عنوان قرارداد آتي منتشر می شوند و به عنوان دارايی پايه قراردادهای آتی مطرح می گردند.

موقعيت تعهدي فروش، شخصی که در بورس، قرارداد آتی را به فروش می رساند و خود را به تحويل دادن دارايي پايه بر اساس ضوابط استاندارد بورس در تاريخ معينی در آينده متعهد می نمايد، اصطلاحآ موقعیت فروش اختیار کرده است. دارنده موقعيت تعهدی فروش، اگر تا تاريخ سررسيد قرارداد، اين موقعيت را حفظ نمايد ضرورتاً بايد دارايی پايه را تحويل دهد.

موقعيت تعهدی خريد،شخصی که در بورس قرارداد آتي را می خرد و خود را متعهد به خريد دارايی پايه بر اساس ضوابط استاندارد بورس درتاريخ معينی می نمايد، اصطلاحاً موقعيت خريد يا موقعيت تعهدی خريد اختيار کرده است و اگر تا تاريخ سررسيد قرارداد اين موضع را حفظ نمايد ضرورتاً باید کل ارزش دارایی پایه را پرداخت نماید.

سررسيد قرارداد، قرارداد آتي چیست؟ تاریخی که درآن قرارداد به طور کامل تسویه و بسته می‌­شود.تاريخ سررسيد قراردادهای آتی بر روي يک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس تعيين می‌شود و فقط براي سررسيدهای معينی که تعيين می شود امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.مثلاً در قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالا سررسيد قراردادها پایان تمامی ماه هاي سال می باشد.

اندازه قرارداد،در قراردادهاي آتي اندازه هر قرارداد توسط بورس تعيين می شودو سرمایه گذاران فقط می توانند مضرب‌هاي صحيحي از اين مقدار را مورد معامله قرار دهند.به طور مثال در قراردادهاي آتي سکه طلاي بورس کالا، اندازه قرارداد 10 عدد سکه طلاي بهارآزادي می باشد.

مشخصات قرارداد آتی سکه بهار آزادی

معمولا تعداد زیادی از قراردادهای آتی قبل از رسیدن به دوره تحویل فیزیکی، با اتخاذ یک موقعیت معکوس بسته و تسویه می شوند ولی مشتریانی که به قصد تحویل کالا وارد بازار آتی می‌­شوند بایستی دو روز کاری قبل از آخرین روز معاملاتی، فرم “گواهی آمادگی تحویل” را تکمیل و به کارگزار خود ارائه دهند.عدم ارائه این فرم، نکول محسوب می شود و موقعیت‌های آنها به قیمت تسویه همان روز تسویه شده و جریمه‌ای معادل با 2 سرکارمزد و1 درصد ارزش قرارداد با قیمت تسویه آن روز محاسبه شده و از حساب آنها کسر می­‌شود.

در بازار آتی سکه پس از ارائه فرم گواهی آمادگی تحویل در اولین­ روزکاری ­پس از آخرین روز معاملاتی فروشنده­ سکه­‌های خود را به ­یکی از شعب بانک عامل که توسط بورس تعیین می­‌شود،تحویل و پس از پرداخت هزینه کارشناسی برای هر قرارداد پرداخت می‌­کند و خریدارنیز وجهی معادل با قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی برای هر سکه،واریزمی‌­کند و در روز بعد خریدارسکه های خود را تحویل می‌­گیرد و وجه به حساب فروشنده ­واریزمی شود.کارمزدتسویه و تحویل برای هر قرارداد 50،000ریال­ می­‌باشد و در ­صورت نکول هریک از طرفین جریمه‌ای معادل با دو سرکارمزد،1درصدارزش قرارداد با قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی­ و ­مابالتفاوت قیمت نقدی نسبت به قیمت آتی(اگر به نفغ مشتری نکول کننده باشد) از­حساب ­وی کسر و به حساب طرف مقابل واریز می‌شود.اگر­خریدارنکول­ کند هزینه کارشناسی­ سکه­‌ها نیز ازحساب وی کسرمی‌­شود.

هر قرارداد معادل با 10 سکه که براساس استاندارد بانک مرکزی با عیار 900 در هزار با وزن 133 / 8 گرم می باشد.سررسید قراردادها تمام ما ه‌های سال می باشد و حداکثر دامنه نوسان قیمتی 5 % نسبت به قیمت تسویه روز قبل می باشد آخرین روز معاملاتی قرارداد نیز از تاریخ مندرج در اطلاعیه معاملاتی قرارداد تا 5 روز قبل از پایان ماه قرارداد و حداقل تغییر قیمت سفارش 5،000ریال می باشد همچنین وجه تضمین اولیه هر قرارداد طبق آخرین بخش نامه اعلامی از طرف بورس کالای ایران می‌­باشد که با نوسانات قیمتی توسط بورس تعدیل می‌شود. همچنین میزان وجه تضمین مورد نیاز برای مشتریانی که موقعیت خرید و فروش هم‌زمان در سرسیدهای متفاوت می گیرند معادل با وجه تضمین لازم برای حداکثر موقعیت های تعهدی باز خرید یا فروش آنها می‌باشد وکارمزد معاملات برای هرقرارداد 30،000ریال می باشد.همچنین تسویه قراردادها به صورت روزانه بوده و نیم ساعت پس از پایان معاملات عملیات تسویه توسط اتاق پایاپای انجام می شود.

بازار آتی چیست و چگونه در آن معامله کنیم؟

بازار آتی بورس به علت ویژگی‌ها و امکانات ویژه خود توانسته در سراسر دنیا افراد بسیاری را به سرمایه گذاری ترغیب کند. این بازار برای اشخاصی که قصد دارند ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند بسیار مناسب است. در این مقاله قصد داریم بازار آتی و مزایا و ویژگی های آن را برای مشتاقان سرمایه‌گذاری در این حوزه معرفی کنیم.

قرار داد آتی چیست؟

به قراردادی که دو طرف قرارداد با یکدیگر توافق می‌کنند که مقدار معینی از کالا را با قیمتی معین و در زمان و مکان معین معامله کنند قرارداد آتی گفته می‌شود.
به تعبیر ساده قرارداد آتی به این معناست که در حال حاضر کالایی را به قیمت مشخصی خریداری کنیم اما تاریخ تحویل آن را زمان دیگری قرار دهیم و هزینه آن را نیز در زمان دیگری بپردازیم. در واقع چند ماه بعد از این که کالایی را خریداری کرده‌ایم، آن را تحویل گرفته و پولش را پرداخت کنیم. به این نوع قرارداد به علت آن که تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت می‌گیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند.
به علت این که پرداخت وجه در این نوع قرارداد، در تاریخ مشخصی در آینده صورت می‌گیرد، باید تضمینی وجود داشته باشد. برای تضمین انجام شدن تعهد، خریدار و فروشنده هر کدام مبلغی را نزد شخص امینی که همان سازمان بورس کالا است قرار می‌دهند.
به طور کلی سه گروه از افراد در بازار آتی بورس فعالیت دارند:
1. خریداران کالا
2. فروشندگان کالا
3. نوسان‌گیرها
همان طور که اشاره کردیم این بازار مناسب کسانی است که قصد دارند ریسک خود را به حداقل برسانند مانند کشاورزانی که می‌خواهند مطمئن باشند در فصل برداشت، نوسان قیمتی را تجربه نمی‌کنند. به همین منظور محصول را با تعیین کردن میزان و زمان و قیمت مشخص به کارخانه‌دار می‌فروشند و در زمان معین مقدار توافق شده را به قیمت مورد توافق تحویل داده و وجه خود را دریافت می‌کنند. به غیر از کشاورزان و تولید کنندگان محصولات غذایی حتی نوسان‌گیران نیز از بازار آتی سود کسب می‌کنند. نوسان‌گیران با پیش‌بینی قیمت محصولات آن‌ها را خرید و فروش می‌کنند. زمانی که پیش بینی کنند کالایی قرار است در آینده افزایش پیدا کند، آن را می‌خرند و در زمان مناسب با قیمت بالاتر می‌فروشند. به این صورت عملا کالایی را ارزان‌تر خریداری و گران‌تر می‌فروشند و از مابه‌التفاوت قیمتی سود کسب می‌کنند.
می‌توان گفت بازار آتی بورس به رونق اقتصادی کمک فراوانی می‌کند و منافع خریدار و فروشنده کالا را تامین می‌کند و فرصت سودسازی برای افرادی را دارد که حتی در گروه اول و دوم یعنی تولید کنندگان و خریداران نیستند.

ویژگی‌های بازار آتی چیست؟

• وجود اهرم در معاملات:
در مواقعی که بخواهیم با وارد آوردن نیرویی اندک، نتیجه‌ایی بزرگ به دست آوریم از اهرم مالی استفاده می‌کنیم. اهرم در معاملات باز آتی یعنی می‌توانیم با چندین برابر پول خود در این بازار کالا معامله کنیم. همواره کسانی که هوش مالی خوبی دارند به دنبال یافتن اهرم در سرمایه‌گذاری‌های خود هستند تا بتوانند با مواد اولیه اندک و با کمک اهرم نتیجه بسیاری بگیرند و سود زیادی ببرند. اما به یاد داشته باشید که با یک اشتباه کوچک در وضعیت‌های اهرمی ممکن است شکست‌های مالی غیر قابل جبرانی را تجربه کنید.
• دو طرفه بودن بازار:
در بازار دوطرفه هم از بالا رفتن قیمت و هم از پایین آمدن آن می‌توان سود کرد. در بازارهای نقدی و فیزیکی خریداران کالا به امید افزایش قیمت، آن کالا را خریداری می‌کنند تا در صورت افزایش قیمت آن‌ را بفروشند و سود کسب کنند. در واقع تنها زمانی‌که قیمت‌ها رشد کنند می‌توان سود به دست آورد و وقتی که قیمت کالاهای مورد نظر در حال کاهش است عملاً نمی‌توان انتظار سود داشت. این درحالی است که برخلاف بازار نقدی در معاملات بازار آتی کالا، معامله‌گر هم می‌تواند در راستای افزایش قیمت و هم در راستای کاهش قیمت سود کسب کند. به این ترتیب که وقتی قیمت افزایش دارد، افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام می‌دهند و در قیمت بالاتر آن را به فروش می‌رسانند و از طرف دیگر زمانی که حدس می‌زنند که قیمت‌ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش‌فروش کالا کرده و پس از کاهش قیمت‌ها اقدام به خرید می‌کنند. در این شرایط بدون توجه به شرایط اقتصادی و تنها با تشخیص حرکت قیمت‌ها می‌توان سود کسب کنند.
محصولات مورد معامله در بازار آتی کدامند؟
ابزاری که قیمت و ارزش آن‌ از یک نوع دارایی پایه مشتق می‌شود، ابزار مشتقه نام دارند. در بورس‌های کالایی دنیا، دارایی‌های مختلفی مانند محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فرآورده‌های نفتی و باقی محصولات به ‌عنوان دارایی پایه در قراردادهای آتی تعیین می‌شوند.
هم اکنون نیز در بورس کالای ایران محصولاتی چون زیره سبز، زعفران و پسته در قالب قرارداد آتی معامله می‌شوند و امید است با به وجود آمدن شرایط مطلوب‌تر شاهد محصولات بیشتری در این بازار باشیم. البته چنانچه دارایی مورد نظر، کالا باشد قبل از ورد آن به بازار بایست شرایط قبول کالا توسط سازمان بورس مشخص شود. زیرا کالاهای مختلف با شرایط کمیتی و کیفیتی متفاوت در بازار وجود دارند. به عنوان مثال در قرارداد آتي چیست؟ بورس کالا اقلام کالایی مختلفی نظیر فلزات، کالاهای کشاورزی، محصولات صنعتی و معدنی قابل معامله و پذیرش در بازار آتی هستند به شرط آن که استانداردها و شرایط مورد نظر بورس را کسب کنند. این استانداردها عبارتند از کیفیت کالا، نحوه تحویل، اندازه قراردادها، کارمزدها، جریمه‌ها و… .

مزیت‌ها و منافع بازار آتی چیست؟

در ابتدای مقاله گفتیم که بازار آتی بورس طرفداران بسیاری دارد زیرا منافع آن بسیار است. به طوری که سودهای کلانی را نصیب فعالان این بازار می‌کند.حضور در بازار آتی به شرح زیر است:
• معافیت‌های مالیاتی
• تخصیص سود بانکی به وجه موجود درحساب مشتریان
• امکان برداشت یک‌ روزه موجودی از حساب توسط مشتریان
• واریز روزانه سود و زیان به ‌حساب مشتریان
• کارمزدهای بسیار پایین
• امکان خرید و فروش نامحدود روزانه
• و…
علاوه بر منافع ذکر شده، این بازار مزیت‌هایی برای معامله‌گران خود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. به کشف قیمت کمک می‌کند.
در روند معاملات در بازار آتی، بر اساس تعریفی که از این بازار ارائه شد، قیمت کالای مورد معامله کاملا شفاف و عادلانه و مشخص است. این از ویژگی‌های بسیار مثبت بازار آتی است که با کشف قیمت در این بازار هیچ شک و شبهه‌ایی، نه برای خریدار و نه برای فروشنده به وجود نمی‌آید و در نهایت این شرایط هم به نفع تولیدکننده و هم مصرف‌کننده است.
2. ریسک معامله را کم می‌کند.
ریسک در بازار آتی کمتر از بازار سهام است زیرا در معاملات بازار آتی سرمایه‌گذار می‌تواند دارایی خود را با خرید و فروش به موقع قراردادهای آتی، از قرار گرفتن در معرض نوسانات قیمت بازار حفظ کند و میزان زیان احتمالی خود را کاهش دهد.
3. معاملات توسط اتاق پایاپای بورس تضمین می‌شود.
اتاق پایاپای بورس، پیشتوانه معاملات بورس است و نقش مهمی در تضمین عملکرد مالی قراردادهای آتی معامله شده در بورس را بر عهده دارد. در واقع اتاق پایاپای بورس پشتوانه قابل اطمینانی برای هر دو طرف معامله است و به این صورت عمل می‌کند که در مقابل خریدار نقش فروشنده و در مقابل فروشنده نقش خریدار را اجرا می‌کند و با این کار می‌تواند ریسک طرف مقابل را حذف کند. اتاق پایاپای بورس تمامی قراردادهای آتی معامله شده در بورس را تضمین کرده و اطمینان خاطری رابرای سرمایه‌گذاران در قراردادهای بازار آتی فراهم می‌آورد.
4. سرعت نقد شوندگی
هر گاه در بازاری خرید و فروش روال روان‌تری داشته باشد این به آن معناست که آن بازار نقد شونده است. یعنی فروشندگان بدون نگرانی و به سرعت می‌توانند کالای خود را بفروشند و خریداران نیز هرگاه بخواهند می‌توانند کالای مورد نظر خود را یافته و خریداری کنند. با این تعریف می‌توان گفت بازار آتی به روند نقدشوندگی در بازار و افزایش نقدینگی در آن سرعت می‌بخشد زیرا در قراردادهای آتی برای آن که سرمایه‌گذاران قادر به فروش قرارداد آتی باشند نیاز به مالک بودن آن کالای مشخص ندارد و با پیش فروش می‌توانند یک قرارداد آتی را در بازار بفروشند و در صورت نیاز آن‌ را از بازار فیزیکی تهیه کنند.

5. استاندارد شدن قرارداد‌ها
بازار بورس، بازار قانون‌مندی است یعنی تمامی قراردادهایی که در بورس پذیرفته می‌شوند الزاما استانداردهای لازم را دارند. همچنین در واحد پذیرش و استاندارد کالا، که از ارکان بورس کالاست محصولات از نظر کمیت و کیفیت با استاندارد تعریف شده توسط بورس تایید می‌شوند. بنابراین محصولاتی که وارد بازار آتی می‌شوند به نوعی به قراردادی استاندارد تبدیل خواهند شد.
6. هزینه اندک معاملات
در فرآیند خرید و فروش و برای آن که میزان سوددهی یک سرمایه‌گذاری بیشتر باشد میزان هزینه‌ها نقش حیاتی دارد. هر چه هزینه‌ها کمتر باشد سرمایه‌گذاری دلچسب‌تر است. بر همین اساس و طبق تحقیقات نشان داده شده، هزینه معاملات در بازار آتی معادل یک دهم هزینه معاملات سهام است.

سخن آخر

در این مقاله به زبان ساده بازار آتی بورس را معرفی کردیم و مزایا و منافع آن را توضیح دادیم تا شما بتوانید با مطالعه آن با روند سرمایه‌گذاری در این بازار بیشتر آشنا شوید. اما دقت داشته باشید که بازار آتی ماهیتی رقابتی دارد و به همین منظور داشتن دانش کافی و آگاهی از قوانین و دستورالعمل‌‌های آن و توانایی تدوین استراتژی صحیح معاملاتی مختص به این بازار، برای ورود به آن مهم است. مطلع بودن از خطرات و ریسک‌‌های موجود برای اشخاصی که قصد دارند در بازار آتی سرمایه‌گذاری کنند بسیار ضروری است.

معاملات آتی شاخص سهام چیست؟

در جهان پررقابت روز گذشته تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی با هدف جذب حداکثری سرمایه‌گذاران خرد و کلان به دادوستد سهام و مشارکت در بورس یکی از مهم‌ترین مشغله‌های ذهنی اقتصاددانان و مدیرانی است که دل در گرو حمایت از بخش تولید کالا و خدمات در کشور دارند و رونق‌بخشی به بازار سرمایه را به عنوان گامی مهم در پرتوان‌سازی بخش تولید و اشتغالزایی در صدر برنامه کاری خود قرار داده‌اند‌. قراردادهای آتی شاخص سهام یکی از ابزارهای مالی جدید است که به سبب محاسن عدیده همانند ریسک‌پذیری کمتر و سودآوری بیشتر، در بازارهای مالی جهان بسیار مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته و علی‌رغم نوظهور بودن در بورس‌های مطرح جهان‌، توانسته است حجم عمده‌ای از نقدینگی را معطوف خود کند‌. قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه است که قابلیت خرید و فروش در بازارهای مالی را دارد‌. در این قرارداد طبق عقد صلح یک طرف (فروشنده) توافق می‌کند در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را در عوض قیمتی که اکنون تعیین می‌کنند به طرف دیگر (خریدار) تحویل دهد. قرارداد آتی شاخص سهام‌، نوعی دیگر از انواع مختلف قراردادهای آتی است با این تفاوت که مبنای محاسبه آن نوسانات خود شاخص یک سهام خاص است‌. به بیان دیگر‌، این ابزار، قراردادی است برای خرید طیف معینی از سهام با قیمت معین و در تاریخ معین‌. مانند دیگر ابزارهای مالی‌، قراردادهای آتی هم می‌توانند مبنایی برای تشکیل سبد سهام قرار گیرند‌.
تعریف ساده
قرارداد آتی سبد سهام عبارت است از قراردادی که فروشنده تعهد می‌کند در سررسید تعیین شده‌، سبد پایه را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین می‌شود بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود آن سبد پایه را در تاریخ سررسید خریداری کند‌. قراردادهای آتی شاخص در عمل بسیار متنوع هستند و می‌توان برای هر شاخص بازار‌، قرارداد آتی و یا سبد آتی شاخص تشکیل داد‌. به‌عنوان نمونه قرارداد آتی شاخص طلا‌، بر اساس نوسانات سهام زیرمجموعه شاخص طلا تنظیم می‌شود و قیمت آن تابعی از قیمت شاخص طلا در بازه زمانی معین ارزیابی خواهد شد‌. نکته اینجاست که در قراردادهای آتی شاخص‌، امکان معامله انفرادی سهام تشکیل‌دهنده شاخص وجود ندارد بلکه خریدار کلیت شاخص را به‌عنوان موضوع معامله در قرارداد مورد دادوستد قرار می‌دهد که به نوبه خود بر سهولت معاملات آتی به نحو مقتضی می‌افزاید‌. روز گذشته ه بورس‌های بزرگ در جهان به‌طور فعال امکان معامله قراردادهای آتی شاخص را فراهم آورده‌اند و سرمایه‌گذاران نیز اقبال خوبی به این ابزار مالی کم‌ریسک و پربازده نشان می‌دهند‌. در جدول زیر فهرستی از فعال‌ترین بورس‌ها در زمینه خرید و فروش قراردادهای آتی سهام نشان داده شده است:در ادامه به بررسی سیر تحول قراردادهای آتی سهام در کشورهای مختلف می‌پردازیم‌.
هندوستان
بورس بمبئی با نام اختصاری BSE در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ اولین پلتفرم قراردادهای آتی شاخص سهام را برای دادوستد به بازار عرضه کرد ‌. گفتنی است بورس بمبئی با ۱۳۵ سال قدمت‌، قدیمی‌ترین بورس در قاره آسیاست و با ۴۹۰۰ شرکت پذیرفته شده در تابلوی اصلی‌، بزرگ‌ترین بورس جهان از نظر شمار شرکت‌های پذیرفته شده نیز به حساب می‌آید‌. به گزارش سنا، ارزش سهام عرضه شده در این بورس به بیش از ۲۸/۱ تریلیون دلار آمریکا بالغ می‌شود‌. علی‌رغم چنین آمار درخشانی‌، بورس بمبئی نتوانسته است در رتبه‌بندی ۱۰ بورس برتر جهان از حیث میزان جذب سرمایه (داخلی و خارجی) قرار گیرد‌. مطالعات آماری عملکرد بورس بمبئی نشان می‌دهد که سهام مشتق و اختیار معامله سهام در قیاس با قراردادهای آتی‌، پربازده‌تر بوده و حجم بیشتری از معاملات و سودآوری را به خود اختصاص داده‌اند که علت آن می‌تواند ساختار پیچیده قراردادهای آتی و مقررات انعطاف‌ناپذیر برای معامله آنها در قیاس با دیگر ابزارهای مالی باشد‌. دلیل نوسانات بازار در بازه زمانی اشاره شده به عقیده کارشناسان بازار سرمایه، تصمیم‌گیری‌های هیجانی و زودهنگام سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی بوده است به‌طوری که سرمایه‌گذاری در ابزار مالی ساده‌تر و زودبازده، بر قراردادهای مالی پیچیده با سررسید معین ترجیح داده می‌شود‌.
ایالات متحده
قراردادهای آتی شاخص برای اولین بار در سال ۱۹۸۲ و در شاخص S&P ۵۰۰ ایالات متحده عرضه شد‌. روز گذشته S&P ۵۰۰ نقدپذیرترین قرارداد آتی در بورس‌های جهان به‌شمار می‌آید و بعضا از سوی سرمایه‌گذاران با نام اختصاری Spoo از آن یاد می‌شود‌. در واقع موفقیت این ابزار مالی باعث فراگیر شدن آن در دیگر بورس‌های آمریکا و همچنین بورس‌های بزرگ دیگر در اقصی‌نقاط جهان شده است‌. بورس کالای شیکاگو با نام اختصاری CME در سال ۱۹۹۷ قرارداد آتی شاخص E-mini S&P را با هدف جذب سرمایه‌های خرد به بازار معرفی کرد‌. گروه بورس بازرگانی و کالای شیکاگو بزرگترین بازار آتی و اختیار معامله جهان به شمار می‌رود‌. این شرکت بازارهای آتی و اختیار معامله بزرگی را در شیکاگو و نیویورک مدیریت می‌کند و همچنین امکاناتی در لندن فراهم کرده است و از پلتفرم آنلاین بهره می‌برد‌. قراردادهای مشتقه قابل معامله در این بورس قراردادهای آتی و اختیار معامله‌ای هستند که دارایی پایه آنها شاخص‌های سهام، نرخ‌های بهره، نرخ ارز، انرژی، محصولات کشاورزی، فلزات کمیاب و گرانبها، آب‌و‌هوا و املاک و مستغلات است‌. تنها در اولین سال عرضه این ابزار جدید ۸۸۵ هزار و ۸۱۹ قرارداد آتی شاخص، دادوستد شد و میزان استقبال سرمایه‌گذاران از قراردادهای آتی به قدری زیاد بود که تا سال ۲۰۱۶ تعداد قراردادهای آتی معامله شده در بورس کالای شیکاگو به رکورد ۵۰۰ میلیون دست یافت‌. قرارداد آتی S&P به قدری در بازارهای مالی اعتبار کسب کرده است که سرمایه‌گذاران پیش از شروع معاملات در تالار بورس، نخست به نرخ نوسانات قرارداد یاد شده به عنوان راهنمای جهت گیری قیمت‌ها در طول روز و یا حتی در بعضی موارد به عنوان دماسنج اوضاع اقتصادی کشور توجه می‌کنند‌. یکی از نوآوری‌های بورس شیکاگو برای تسهیل معامله قراردادهای آتی شاخص‌، فراهم آوردن امکان تسویه قرارداد بطور نقدی در بازه‌های زمانی سه‌ماهه به سررسید مارس، ژوئن، سپتامبر و دسامبر بوده است‌.
ژاپن
قراردادهای آتی شاخص سهام برای اولین بار در ژوئن ۱۹۸۷ و تحت قرارداد آتي چیست؟ دو نماد در بازار سرمایه ژاپن عرضه شدند‌. در ژاپن نیز قراردادهای آتی شاخص سهام سررسیدهای چهارماهه از قرار مارس‌، ژوئن، سپتامبر و دسامبر دارند و ارزش شاخص هر سهام نیز بر اساس ین (پول ملی ژاپن) محاسبه می‌شود‌. در ابتدای عرضه قراردادهای آتی‌، سرمایه‌گذاران ژاپنی استقبال سردی از این ابزار مشتقه مالی جدید از خود نشان دادند که علت اصلی آن پیچیدگی محتوایی و عدم آشنایی خریداران با ویژگی‌های قراردادهای آتی بوده است اما به تدریج و از سال ۱۹۸۵ به این سو، اقبال سرمایه‌گذاران بیشتر شد و در گذر زمان، قراردادهای آتی جایگاه خوبی را در بازار سرمایه ژاپن برای خود ایجاد کرد‌. وزارت اقتصاد ژاپن به عنوان نهاد ناظر بر بازار سرمایه این کشور، نقشی کلیدی را در هموار ساختن معرفی ابزار مشتقه جدید به ویژه قراردادهای آتی شاخص سهام داشته و این مهم، با هدایت و راهبری این وزارتخانه و در سه مرحله به شرح زیر جامه عمل پوشیده است‌. لازم به ذکر است، کمیته فقهی سازمان بورس سابق بر این، با موضوع قرارداهای آتی مبتنی بر شاخص مخالفت کرده بود و از آنجا ‌که شاخص، عددی است که روند بازار در یک مقطع زمانی معین را نشان می‌دهد، لذا نمی‌توانست به عنوان دارایی پایه در قراردادهای آتی قرار گیرد‌.

قرارداد آتی سبد سهام چیست و چگونه معامله می‌شود؟

قرارداد آتی سبد سهام در بورس اوراق بهادار ایران به‌عنوان یک ابزار جدید معرفی‌شده است و هنوز شروع اولیه‌ آن محسوب می‌شود. این ابزار از سبدی که شامل سهام ۳۰ شرکت بزرگ است تشکیل و با نوسانات قیمتی آن‌ها هم‌جهت شده است. مزایای قرارداد آتی سبد سهام زیاد است به همین دلیل طرفداران فراوانی در بورس دارد. همچنین خریدوفروش آن به‌طور کاملاً قانونی انجام می‌گیرد. در ادامه به سازوکارها و چگونگی معامله آن می‌پردازیم.

مفهوم قرارداد آتی

برای اینکه بدانیم قرارداد آتی سبد سهام به چه معناست باید ابتدا با مفهوم قرارداد آتی آشنا شویم.

این قرارداد به‌عنوان قراردادی شناخته می‌شود که در آن فروشنده و خریدار تصمیم می‌گیرند در آینده و در یک تاریخ معین مقدار کالای مشخص‌شده را با یک قیمت معلومی معامله کنند. این قرارداد به‌گونه‌ای به نفع دو طرف است؛ زیرا هم خریدار باید در زمان مشخص‌شده وجه را در مقابل دریافت کالا پرداخت کند و از آن‌طرف هم فروشنده باید در مقابل دریافت وجه کالا را در زمان معینی تحویل خریدار دهد.

به زمانی که فروشنده باید کالا را به خریدار تحویل دهد و در مقابل فروشنده وجه را به فروشنده تاریخ سررسید می‌گویند.

در ادامه شاید برای شما سؤالاتی در این زمینه پیش بیاید:

1. برای انجام این معامله که در آن فروشنده باید کالا را در زمان معین‌شده تحویل دهد و خریدار وجه را در تاریخ مشخص‌شده پرداخت کند چه تضمینی وجود دارد؟
2. چه دلیلی وجود دارد که معامله‌ای به‌عنوان قرارداد آتی بین فروشنده و خریدار صورت بگیرد.
3. سود و زیان فروشنده و خریدار چه زمانی اتفاق می‌افتد.

در ادامه به این سؤالات پاسخ می‌دهیم.

قرارداد آتی سبد سهام چیست؟

با توضیحاتی که ذکر کردیم با مفهوم قرارداد آتی به‌طور کامل آشنا شدید. حال نیاز است با مفهوم قرارداد آتی سبد سهام آشنا شوید که یکی از ابزارهای جدید بورس ایران است.

در قرارداد آتی سبد سهام دارایی که مورد معامله قرار می‌گیرد از ۳۰ شرکت بزرگ بازار تشکیل‌شده است. همچنین می‌توانید در تصویر زیر نام سهام این شرکت‌ها را مشاهده کنید. سبد پایه به دارایی پایه قرارداد از سبد سهام می‌گویند که در قرارداد آتی سبد سهام قرار دارد.

در جدول بالا قیمت سهام هر شرکت در بازار به‌طور کامل مشخص است. همچنین ارزش روز آن‌ها نیز به‌راحتی قابل‌محاسبه است. به‌طوری‌که با چند معادله ساده می‌توانید پرتفوی آن را به دست آورید.

تغییرات قیمتی جسی ۷۱۲ که همان نماد قرارداد آتی سبد است با تغییرات میانگین سهام این سبد متناسب است.

با فهمیدن این مفهوم واضح است که اگر ارزش این سبد افزایش یابد نماد جسی نیز افزایش می‌یابد. در مقابل نیز اگر کاهش یابد جسی ۷۱۲ نیز باید کاهش یابد، چون نماد جسی ۷۱۲ با تغییرات میانگین سهام سبد رابطه مستقیم دارد.

سرمایه‌گذارانی که بازار را تا حدودی پیش‌بینی می‌کنند، می‌توانند با فراگیری این مفهوم و استفاده ابزاری از آن به سود قابل‌ملاحظه‌ای دست یابند.

مهم‌ترین مزیت قرارداد آتی دوطرفه بودن آن است. این مفهوم به این معناست که ابتدا شما پیش‌بینی می‌کنید نماد جسی ۷۱۲ رشد قیمت دارد و همانند دیگر معاملات عادی، در ابتدا آن را خریداری سپس به فروش می‌رساند.‌

در مقابل اگر شما افت ارزش قیمت سهام موجود در سبد را پیش‌بینی کرده‌اید، می‌توانید از این قضیه به نفع خود استفاده کنید. به این صورت که سهام خود را بفروشید و آن را دوباره زمانی که سهام در پایین‌ترین قیمت قرار گرفت خریداری کنید. اختلاف قیمت این دو سود حاصله برای شما منظور می‌شود.

یکی دیگر از مزیت‌های قرارداد آتی این است که می‌توانید در زمان پیش‌بینی افت قیمت آن را ابتدا بفروشید. سپس در کمترین ارزش خریداری کنید. با این کار می‌توانید به سود قابل‌ملاحظه‌ای دست‌ یابید.

خرید و فروش قرارداد آتی سبد سهام چگونه است؟

اولین نماد از ابزار قرارداد آتی سبد سهام همین معاملات نماد جسی ۷۱۲ است که به‌عنوان بر خط در تاریخ بورس سهام ایران شناخته می‌شود و معاملات آن به‌صورت آنلاین انجام می‌پذیرد.

شما باید در زمانی که کاهش ارزش جسی ۷۱۲ را پیش‌بینی کرده‌اید، پوزیشن فروش (short) بگیرید. این بدان معناست که باید ابتدا سهام خود را بفروشید سپس همان مقدار را خریداری کنید با این کار تعهد خود را ببندید.

در زمانی که افزایش ارزش نماد جسی ۷۱۲ را پیش‌بینی کرده‌اید باید برعکس پوزیشن فروش سهام خریداری کنید که به آن موقعیت خرید (long) می‌گویند. در این صورت با افزایش قیمت شما سود خواهید کرد.

قراردادهای آتی تا یک تاریخ معینی اعتبار دارند که به آن تاریخ سر رسید می‌گویند‌. به‌عنوان‌مثال اگر اعتبار در نماد جسی ۷۱۲ تا تاریخ ۲۰ اسفندماه ۱۳۹۷ باشد؛ باید سرمایه‌گذار به تعهدی که بسته عمل کند؛ ولی اگر سرمایه‌گذار تا این تاریخ قرارداد آتي چیست؟ موقعیت تعهدی بازداشته باشد به این معنا که سهامی فروخته ولی خریداری نکرده و یا خرید کرده ولی نفروخته است.

باید تا تاریخ مشخص‌شده تعهد خود را ببندید. اگر سرمایه‌گذار تا تاریخ سررسید به تعهد خود عمل نکند باید خریدار پول خود را به فروشنده و در مقابل فروشنده باید سهام خود را تحویل دهد.

به‌طورکلی به‌ندرت این مورد در قرارداد آتی سهام به چشم می‌خورد و کمتر سرمایه‌گذاری وجود دارد که تا تاریخ سررسید قرارداد خود را باز نگه دارد و معمولاً سرمایه‌گذاران تعهد خود را می‌بندند.

زمانی که شما به تعداد یک قرارداد به فروش می‌رسانید و یا آن را خریداری می‌کنید، در واقع یک پرتفوی تشکیل‌شده از سهام جدولی که در بالا آورده‌ایم معامله کرده‌اید. با انتخاب پوزیشن خود که ممکن است خرید و یا فروش باشد می‌توانید سود یا زیان خود را به‌صورت روزانه دریافت کنید.

محاسبه سود و زیان قرارداد آتی سبد سهام

برای اینکه بتوانید سود و زیان قرارداد آتی سبد سهام را حساب کنید باید با چند اصطلاح رایج آشنا شوید.

در قرارداد آتی سبد سهام هر قرارداد شامل چند سبد است. در نماد جسی ۷۱۲ این عدد به ۸۰۰۰ سبد سهام پایه می‌رسد، یعنی هر قرارداد آن شامل ۸۰۰۰ است. اگر شما ۱ سفارش را وارد سامانه معاملات کنید و قیمت جسی ۷۱۲ را در سایت TSETMC برابر با ۸۶۰۰ در نظر بگیریم، درنتیجه ارزش معاملات به این شکل می‌شود:

۶۸.۸ میلیون ریال = ۸۰۰۰*۸۶۰۰

بااین‌حال اگر شما نماد جسی ۷۱۲ را به‌صورت بر خط خریداری کرده باشید به ۶۸.۸ میلیون ریال پول برای معامله احتیاج دارید.

اهرمی بودن قراردادهای آتی یکی دیگر از مزیت‌های اساس آن است. این بدان معناست که شما با موجودی حساب ۲۰% از ارزش معامله را با انتخاب پوزیشن خرید و یا فروش مشخص کنید.

اصطلاح وجه تضمین به اهرمی بودن قرارداد آتی اشاره دارد. وجه تضمین در نماد جسی ۷۱۲، بیست درصد است. به این معنی که باید در حساب شما ۲۰% ارزش بازار آن قرارداد موجودی داشته باشید.

همان‌طور که قبلاً محاسبه کردیم یک قرارداد جسی ۷۱۲ به قیمت ۶۸.۸ میلیون ریال است در نتیجه، باید شما ۲۰% این مبلغ که ۱۳.۷۶۰ میلیون ریال است را در حساب خود داشته باشید.

با فهمیدن اهرمی بودن قراردادهای آتی، سهم سود و زیان خریدوفروش قرارداد آتی سبد با وجه تضمین ۲۰% نیز ۵ برابر می‌شود. این بدان معناست که با یک‌پنجم مبلغ می‌توانید معاملات خود را انجام دهید.

قیمت جسی ۷۱۲ با نوسانات موجود در بازار به دو صورت به دست می‌اید:

۱) اگر شما دارای پوزیشن فروش هستید قیمت جسی ۷۱۲ افت پیدا می‌کند و به مبلغ ۷۱۰۰ ریال می‌رسد، در نتیجه سود حاصله شما به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

۱۲ میلیون ریال = ۸۰۰۰عدد*(۷۱۰۰-۸۶۰۰)

با این‌حال شما با سرمایه اولیه ۱۳.۷۶۰ میلیون ریال می‌توانید ۱۲ میلیون ریال سود کسب کنید که بازده این معامله ۸۷ درصد است. اهرمی بودن قرارداد آتی سبد سهام در اینجا به‌طور کامل ملموس است.

۲) حال اگر قیمت جسی ۷۱۲ به ۹۵۰۰ ریال افزایش یابد در این حالت شما باید موقعیت فروش را اتخاذ کنید، در نتیجه سود شما به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

۷۲۰۰۰۰۰ ریال = ۸۰۰۰*(۹۵۰۰ – ۸۶۰۰)

با یک تفریق ساده (۷۲۰۰۰۰۰ – ۱۳۷۶۰۰۰۰) متوجه خواهید شد که ۵۲ درصد زیان کرده‌اید.

بورس برای اینکه بیش‌ازاندازه زیان نکنید حداقل وجه تضمین را در قراردادهای آتی سبد سهام خود تعریف کرده است.

با این کار هر فردی مجاز به تحمل زیان تا حد تعریف‌شده است. اگر از وجه تضمین تعیین‌شده بیشتر زیان کرده‌اید باید حساب خود را به آن برسانید.